Izložba „Srpska leksikografija od Vuka do danas” biće jedna od glavnih pratećih manifestacija na 16. Međunarodnom kongresu slavista, koji će se održati u Beogradu od 20. do 27. avgusta. Izložba će biti upriličena, u organizaciji SANU i Saveza slavističkih društava Srbije. Autori izložbe su prof. dr Rajna Dragićević (Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu) i dr Nenad Ivanović (Institut za srpski jezik SANU). Izložbu je inicirao prof. dr Boško Suvajdžić, predsednik Međunarodnog slavističkog komiteta, a finansijski su je podržali Sekretarijat za kulturu grada Beograda i Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja.
Jedan od glavnih ciljeva ove izložbe jeste obeležavanje velikog jubileja srpske kulture – dvestagodišnjice od objavljivanja prvog izdanja „Srpskog rječnika” Vuka Stefanovića Karadžića. Publika će imati prilike da se upozna sa značajem tog rečnika za utemeljenje savremenog srpskog jezika, ali i sa fazama izrade Rječnika, kao i sa Vukovim ličnim primerkom ove knjige, zbirkama reči koje su se našle u njemu, brojnim autentičnim dokumentima koji otkrivaju način na koji je Vuk prikupljao građu za svoje najvažnije delo. Poseban značaj imaju originalni Vukovi listići sa rečničkom građom, kao i Vukove zabeleške na marginama rečnika ili na zbirkama reči koje otkrivaju način na koji je on razmišljao o leksikografskoj obradi građe. Da bi se dočaralo vreme u kome je Vuk živeo i radio na Rječniku, izložiće se i njegovi lični predmeti, koji se čuvaju u Muzeju Vuka i Dositeja – pribor za pisanje, putna torba, naočari, fes, džepni sat itd.
Izložba će osvetliti srpsku leksikografiju i iz kulturno-istorijske perspektive.
Pokazaće se da su najvažniji srpski rečnički projekti blisko povezani sa nastajanjem i progresom najvažnijih institucija srpske kulture u 19. i 20. veku. Ispostavilo se da nije bilo moguće predstaviti istorijat srpskih rečnika bez zadiranja u prošlost Društva srpske slovesnosti, kasnije SANU, i Matice srpske, kao i bez prikazivanja najvažnijih projekata istaknutih članova ovih institucija – Đure Daničića, Stojana Novakovića, Aleksandra Belića, Irene Grickat i drugih. Svim ovim institucijama i naučnicima izrada rečnika bila je na vrhu liste prioriteta. Njihovim zalaganjem najvažniji srpski rečnici su i ugledali svetlost dana. Izbor leksike u rečnicima, stepen razvoja terminologije u različitim naučnim disciplinama, stereotipi koji su namerno ili nenamerno učitani u definicije i primere takođe ukazuju na nivo društvenog i kulturnog razvoja Srba u vreme nastajanja ovih rečnika.
Izložba će imati i naučnu perspektivu. Kroz pregled rečnika od Vukovog vremena do danas biće predstavljen razvoj srpske leksikografske misli i leksikografije kao nauke. Naglasiće se jasno prepoznatljiv lanac značajnih srpskih intelektualaca od Vuka do današnje generacije lingvista, koji su se, izrađujući rečnike, nadovezivali jedni na druge, a istovremeno ostavljali lični pečat u srpskoj leksikografiji za buduće naraštaje.
Izložbu „Srpska leksikografija od Vuka do danas”, zahvaljujući finansijskoj podršci SANU, prati i reprezentativni katalog, koji, po svojoj strukturi predstavlja kolektivnu monografiju o istoriji srpske leksikografije. Autori su, uglavnom, saradnici i nastavnici Katedre za srpski jezik sa južnoslovenskim jezicima Filološkog fakulteta i saradnici Instituta za srpski jezik SANU. Katalog sadrži tekstove o Vukovom Rječniku, Rečniku SANU, rečničkom programu u Matici srpskoj, o dvojezičnoj leksikografiji, o istorijskim, etimološkim, derivacionim, dijalekatskim, mitološkim, folklornim, terminološkim, frazeološkim, frekvencijskim, asocijativnim rečnicima, kao i o rečnicima sinonima, žargona, rečnicima novih reči itd.
Rečnici su više od knjiga, jer predstavljaju odraz civilizacijskog nivoa govornika nekog jezika, njihovih znanja o svetu i načina na koji ga poimaju i ocenjuju. Zbog toga će izložba „Srpska leksikografija od Vuka do danas”, kroz sliku o srpskim rečnicima, prikazati i sliku srpske nauke i kulture.
Autorka dr Rajna Dragićević je predsednica Saveza slavističkih društava Srbije
Izvor Politika, 31. jul 2018.
