U onoj istoj Bogorodičinoj crkvi u Parizu, čija su zvona naveliko zvonila zbog velike hrišćanske pobede Srba koji su naneli neprocenjive gubitke osmanlijskoj vojsci u velikom Kosovskom boju, danas se vijori barjak kvazidržave Kosovo.
Kada je srpska vojska krenula u povlačenje kroz vrleti albanskih planina tokom Velike vojne, čija se stogodišnjica, sa sve kosovskom zastavom, ovih dana obeležava u Parizu, golgotu kroz zaleđena bespuća začinili su mržnja, bes i neprijateljsko raspoloženje tamošnjeg stanovništva.
Povlačenje se odvijalo uz česte oružane okršaje, pljačke i napade lokalnog albanskog življa na srpsku vojsku, koju su stiskali mraz, umor, glad, bolest i rane. Ali i na izbeglu čeljad i nejač koja je sa šajkačama i iscepanim opancima, kroz čije rupe su izvirivale s ljubavlju štrikane vunene čarape, po snegu, sa praznom tkanom torbicom oko ramena, u zavejanoj nedođiji, napuštena i zaboravljena od saveznika, bez roditelja, pešačila do iznemoglosti, gladovala i umirala.
Da ne beše Esad-paše Toptanija, albanskog političara koji je ratovao na strani Srbije i omogućio srpskim vojnicima povlačenje preko Albanije, stradalništvo bi bilo daleko veće. Esad-pašu je albanski atentator ubio 1920. baš u Parizu.
U isto vreme dok se zastava tzv. Kosova bude njihala u crkvi Notr-Dam, Srbi i srpski prijatelji će, na stogodišnjicu završetka Velike vojne, počast odavati i na Srpskom vojničkom groblju u Tijeu, nadomak Pariza, gde se, među 847 krstova podleglih ratnika koje je lađa francuska dovozila od Krfa i Bizerte, nalazi i stela sa polumesecom Esad-paše, ovde sahranjenog po sopstvenom amanetu. Istorija je, iz ugla starih saveznika Francuza, u međuvremenu prošla čudan, inverzivni put.
Izvor Večernje novosti, 05. novembar 2018.
