Ravnogorski pokret je antifašistički – otprilike tako zvuči rečenica posle koje je Aleksandar Šapić u delu naše javnosti postao – četnik. Ono što javnost ne zna, a Šapić – kao sportista koji nije navikao da se prenemaže i kuka pred sudijama zato što mu neko „pod vodom“ nanosi udarce ispod pojasa – zna jeste gomila uvredljivih poruka i pisama koje svakodnevno dobija od raznih „subnora“ i drugih kriptotitoističkih udruga. Njihov sadržaj otpilike glasi: ti opravdavaš četničke koljače jer si i sam takav koljač, i to su tvoje vrednosti...
Da ne postoji nikakva lična frustracija u tome što Šapić smatra da je potrebno ispraviti istorijsku nepravdu prema Ravnogorskom pokretu i njegovom komandantu generalu Draži Mihailoviću, govori i činjenica da su svi njegovi preci, i iz Like i iz Vasojevića bili – partizani.
ISTINA OBAVEZUJE
Zašto onda, postavlja se pitanje, naš uspešni vaterpolista, uspešni predsednik beogradske opštine Novi Beograd i perspektivni političar na državnom nivou sebi i svom političkom rejtingu pravi problem? Zašto brani Ravnogorski pokret i, bar u delu naše javnosti (vrlo ostrašćenom i vrlo prisutnom), pravi neprijatelje? Pogotovo je to neshvatljivo sa nivoa političkog marketinga ako se uzme u obzir struktura njegovih glasača sa Novog Beograda koji većinom, kao i on i njegova porodica, potiču od partizanskih boraca.
Razlog zašto ovako postupa je jednostavan i sam Šapić ga je nekoliko puta ponavljao – zbog potrebe za nacionalnim pomirenjem. Nijednom svojom izjavom koja zahteva ispravljanje nepravde prema ravnogorcima nije vređao partizanski pokret već je, naprotiv, veličao njihov antifašizam i borbu. Ali je i jasno pravio razliku između komunističke ideologije (koja je u to vreme prvo bila staljinistička a onda i titoistička) i partizanskog pokreta.
Pitanje je, međutim, zašto je potrebno insistirati na ispravljanju nepravde prema Ravnogorskom pokretu u Srbiji u 21. veku, kada je formalnopravno to učinjeno preko sudskih presuda o rehabilitaciji Ravnogorskog pokreta još pre više od 10 godina, da bi naknadno bio rehabilitovan i sam general Dragoljub Draža Mihailović. Međutim, histerija dela javnosti protiv svakog teksta ili predloga da se ravnogorska borba poštuje – govori o tome da taj deo javnosti ne poštuje ni sudske presude ni istorijske istine. I zato je potrebno da javne ličnosti, koje žele da se po tom pitanju postigne nacionalna saglasnost, stalno i iznova podsećaju na važnost činjenice da je srpski narod u Drugom svetskom ratu imao dva antifašistička pokreta i da je naša nesreća što su oni, pored borbe protiv fašizma i okupatora, međusobno vodili i bratoubilački građanski rat. A u građanskom ratu nema pravih i pogrešnih strana; sve su pogrešne.
Da bi tu klicu građanskog rata i bratoubilaštva u srpskom narodu otklonio, Šapić, kao partizanski potomak i kao javna ličnost sa odsustvom negativne percepcije u javnosti, poteže to naizgled nebitno pitanje ispravljanja nepravde prema ravnogorcima. Istina nas obavezuje, a istina će onda olakšati i pomirenje. To nacionalno pomirenje će zalečiti jedno od žarišta našeg neprekidnog građanskog rata. A svi dobro znamo da smo društvo i narod koje razdiru mnoga žarišta pritajenog građanskog rata.
Na isti način na koji zahteva pristojnost u javnom prostoru i ophođenju sa političkim protivnicima danas, Šapić i njegov Srpski patriotski savez traže da se preko istine o dva antifašistička pokreta uspostavi nacionalno pomirenje i vrati dostojanstvo srpskom narodu, kako nikome više ne bi palo na pamet da naš opštenarodni antifašizam osporava. Osporavanje ravnogorskog antifašizma jeste osporavanje izuzetne uloge srpskog naroda u antifašističkoj borbi, jer je poznato da je veliki deo našeg naroda podržavao taj pokret.
REVIZIONISTIČKE TENDENCIJE
Ako se četnici izjednače sa ustašama, balistima i ostalim balkanskim fašistima (omiljen propagandni trik kriptotitoista), dovodi se u pitanje izuzetna ulogu Srba u Drugom svetskom ratu. Na taj način, osporavajući antifašizam ravnogoraca, mnogi revizionisti istorije, iz nama ne baš prijateljskih naroda u okruženju, žele da relativizuju očigledan srpski antifašizam. Spuštajući Srbe u baruštinu tzv. saradnje sa Trećim rajhom, pokušavaju da umanje očiglednost istorijske sramote svojih naroda koji su masovno i opštenarodno bili saradnici fašizma. Treba, ipak, naglasiti poštovanje prema malobrojnim pripadnicima tih naroda koji su bili iskreni antifašisti, a njihov značaj je utoliko veći što su bili izuzeci i retki primeri u svojim narodima.
Šapić, međutim, pored zahteva za ispravljanje nepravde prema Ravnogorskom pokretu i utvrđivanje istorijskih istina u kolektivnoj svesti i pamćenju našeg naroda, a sve u svrhu nacionalnog pomirenja i pravljenja društvenog konsenzusa koji nam je nasušno potreban u vremenu pred nama, ne odstupa od istine. Jasno je da pomirenje ne možemo graditi na neistinama. U tom smislu, on ne idealizuje ravnogorce, kao što ne idealizuje ni partizane.
Kada bi kriptotitoisti malo bolje slušali ono što on govori, čuli bi da on ne osporava pogrešne postupke u koje je ludilo građanskog rata vuklo i ravnogorce i partizane, a to je saradnja sa okupatorom. I nje je bilo. Bilo je taktičke saradnje (da bi se sačuvao narod prema kome su četnici bili odgovorniji jer nisu sprovodili revolucionarnu akciju u uslovima oslobodilačkog rata), a na samom kraju rata, u poslednjih nekoliko meseci, ostaci Ravnogorskog pokreta i četničkih odreda (pošto su mnogi prešli pod komandu NOV i POJ na osnovu poziva kralja i izbegličke vlade u Londonu) i otvoreno su stupili u saradnju sa Vermahtom kako bi vodili građanski rat protiv staljinističke okupacije Srbije (kako su oni doživljavali budućnost Srbije pod staljinističkom KPJ na čelu sa Brozom).
KLONITI SE CRNO-BELOG PRISTUPA
Međutim, ono što onemogućava objektivan, na istorijskim činjenicama zasnovan susret sa stvaranošću Drugog svetskog rata u srpskim zemljama (gde se antifašistička i oslobodilačka borba preplitala sa užasima građanskog rata) jeste ostrašćenost onih koji navodno brane pozicije partizanskog antifašizma. Njihov moralistički, crno-beli i bljutavo romantični prikaz partizanske borbe je problem koji onemogućava da se objektivno sagledaju sve strane ravnogorskog delovanja. Zbog svoje ostrašćenosti i neobjektivnosti ne vide istorijske činjenice o partizanskoj saradnji i spremnosti na saradnju sa Trećim rajhom i njihovim saveznicima.
Ona je, naravno, bila taktička (radi izvlačenja svojih jedinica iz okruženja kada su Nemci i ustaše bili raspoloženi da partizane prebace na teren Italijana, razmene privilegovanih zarobljenika poput Herte Has i sličnih ne baš moralnih poteza), ali je mogla biti i strateška. Mogla, podvlačimo, jer ona nije bila strateška samo usled istorijskih okolnosti, a ne zato što nije bilo namere u vrhu partizanskog pokreta da se ta saradnja ostvari. Potvrda o spremnosti NOV i POJ da strateški sarađuju sa Nemcima su tzv. Martovski pregovori 1943. godine u Zagrebu.
Tom prilikom, po svedočanju učesnika tih pregovora Milovana Đilasa, čoveka od najvećeg Brozovog poverenja, delegacija NOV i POJ je Nemcima dokazivala da njima Nemci nisu pravi protivnik, već da su to četnici Draže Mihailovića, i da će partizani u slučaju iskrcavanja saveznika na Balkan (u Dalmaciju) obustaviti borbu protiv Nemaca i njihovih saveznika i početi borbu protiv saveznika i četnika koji su trebali da budu logistika za iskrcavanje savezničkih snaga. Dakle, partizane su od strateške saradnje sa okupatorom i završavanja rata na strani Trećeg rajha sačuvale samo istorijske okolnosti i odluka saveznika da se ne iskrcaju na Balkan, već u Normandiju!
Takođe, istorijska istina, koja doduše ne pada na dušu partizanskog pokreta (jer tada nije ni postojao), već je brljotina Komunističke partije Jugoslavije i onih koji će kasnije biti rukovodstvo partizanskog pokreta, jeste saradnja komunista (tada staljinista) sa ustaškim pokretom i drugim fašističkim pokretima nesrpskih naroda u borbi proti srpskog naroda i njegove države pre Drugog svetskog rata.
ONDA KAO I SAD
Istorijska istina je i saradnja komunista sa obaveštajnim strukturama Trećag rajha i subverzivno delovanja protiv naše vojske u Aprilskom ratu 1941. godine. Ta saradnja se nastavljala i u prvim mesecima okupacije Srbije jer je na to KPJ bila obavezna na osnovu sporazuma Ribentrop-Molotov, tzv.sporazuma o prijateljstvu između Trećeg rajha i SSSR-a (a KPJ je preko Kominterne bila samo ispostava interesa SSSR-a u Jugoslaviji). Taj sporazum je trajao sve do napada Nemačke na SSSR 22. juna 1941. godine. Znači, taj sporazum je obavezivao Broza i njegove komuniste na saradnju sa nacistima, fašistima i drugima u aprilu, maju i većem delu juna 1941. godine. To je bilo vreme kada su ravnogorci već uveliko otpočeli borbu protiv okupatora i njegovih sluga.
Ovo su istorijske istine o komunističkoj i partizanskoj saradnji sa okupatorom. Iako su mu ove istine poznate, Šapić nijednog trenutka nije osporavao antifašistički i oslobodilački karakter najvećeg dela partizanskog pokreta i njegove pojave. Jasno je da većina partizana nije učestvovala niti bi podržala martovske pregovore 1943. godine u Zagrebu, i jasno je da oni nisu isto što i Broz i komunističko rukovodstvo. koje je istovremeno vodilo oslobodilački rat i politički kalkulisalo o otimanju vlasti.
Dakle, Šapić samo traži da se istim aršinom kojim se meri partizanski pokret meri i ravnogorski. I da se ispoštuje istorijska istina da su oba pokreta bila antifašistička. I to ne traži zbog nekog istoričarskog hira, već zato što je svestan da je to pitanje dostojanstva srpskog naroda. I zato što nam je potrebno nacionalno pomirenje i društveni konsenzus. Onda kao i sad.
*Vladan Glišić je advokat i član stranke Srpski patriotski savez
Naslovna fotografija: Tanjug/Andrija Vukelić
Izvor Novi Standard
