Srećni li su narodi koji imaju dosadnu istoriju – konstatovao je pre gotovo tri veka francuski filozof i pisac Monteskje, punim imenom Šarl-Luj de Sekonda, baron od Breda i Monteskjea. Bez ikakve sumnje, Srbi ne pripadaju toj kategoriji naroda. U našem prosečnom doživljaju prošlosti stalno smo pred novim iskušenjima i dilemama – da li smo uludo potrošili 20. vek u utopističkom stvaranju jugoslovenske države, ili je to bila istorijska nužnost u ostvarivanju ideje o nacionalnom ujedinjenju srpskog naroda. Pogotovu od njenog raspada, kada su sa društvene scene lagano nestajali čuvari ideologije i istine, i kada su iz prašnjavih arhiva počela da izviruju nepoznata dokumenta o uticaju svetskih moćnika na ovaj naš uzavreo prostor.
Značajna dešavanja u istoriji jednog naroda, vrlo često, neophodno je nanovo procenjivati i ocenjivati. Pogotovu ako se posledice tih događaja osete tek mnogo, mnogo godina kasnije. Međutim, ponekad to prevrednovanje prošlosti, naročito u svetlu novih činjenica, može da liči na „servis za pranje veša – i da nam se ono onda vraća prljavije nego što je bilo“.
Poznati su svi izazovi sa kojima je, od prvog trenutka, bila suočena novostvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Osim unutrašnje nesloge, Jugoslaviju su pratile i mnogobrojne spoljne nedaće: stalna opasnost od mogućnosti obnove Habzburškog carstva, teritorijalne pretenzije Mađarske i Bugarske, a naročito Italije, koja se nijednog trenutka nije odrekla druge strane Jadrana. Zato je u tim prvim godinama kraljevine, prvi cilj bio da se osigura integritet granica i da se novoj državi nađe mesto u novom evropskom poretku i stvore odgovarajući savezi koji će osigurati mir i zaštitu od mahinacija i mešanja velikih sila.
Međutim, separatizam Hrvata oličen u Hrvatskoj seljačkoj stranci, najpre na čelu sa Stjepanom Radićem, a potom Vlatkom Mačekom, uz moćnu potporu Katoličke crkve, biće konstanta postojanja nove države. „Nevidljivu istoriju“ njenog trajanja zapravo će obeležiti Kaptol.
A da će tako biti, nagovešteno je 29. novembra 1918. godine, kada je Okružnica hrvatskih biskupa pozdravila „novu državu“ Slovenaca, Hrvata i Srba, koju je proglasilo zagrebačko Narodno vijeće. Beogradsku deklaraciju o proglašenju zajedničke Kraljevine troimenog naroda biskupi su prećutali i stavili do znanja da je suštinski ne priznaju.
Širom hrvatskog prostora osnivaju se omladinske, školske i dečje organizacije „Đački savez“ i „Mladi junaci“ na čijim sastancima se agitovalo protiv svakog jugoslovenstva. Praznici i crkvene procesije korišćeni su za „odgoj i buđenje zdrave hrvatske svijesti“ kod običnog naroda, posebno seljaka.
Ljubodrag Dimić i Nikola Žutić u svojoj studiji „Rimokatolički klerikalizam u Kraljevini Jugoslaviji“, citiraće Poslanicu katoličkog episkopata od 5. maja 1921. godine, povodom osnivanja „Sokola“, jugoslovenske sportske organizacije: „Kršćanski roditelji! Stoga se nećete čuditi nama biskupima, vašim pastirima, što smo podigli svoj prosvjed i glas, kado smo čuli da se ozbiljno namjeravalo odgajati vašu djecu ne u duhu Isusovu, već u duhu sokolskom… Ako hoćete da se vaši mladići i vaše djevojke odmetnu od Boga, od Isusa, od Bogorodice, od Crkve, od kršćanskog života, od istine, od blažene vječnosti, onda dopustite vašim momcima u Sokole, a svoje djevojke u Sokolice“.
I odmah će formirati svoju organizaciju „Orao“ iz koje će docnije proizaći široki pokret „križara“ i „križarica“ koji je, u stvari, bio paramilitaristička organizacija. Predvodnici su uglavnom bili mesni župnici. Pripadnici su imali svoja posebna odela, tamnoplave boje, sa križarskim znakom. Mnoga „Križarska bratstva“ utopiće se u ustaški pokret. Sva ova društva su ulazila u okvir Katoličke akcije, koja je bila laička organizacija pod direktnom kontrolom biskupija, pa i samog Vatikana. Katolička akcija odigraće ključnu ulogu u kasnijem stvaranju NDH. Dok su Srbi gradili svoju pravoslavnu crkvu, katolička crkva je gradila hrvatski narod…
Milorad Ekmečić, u svom kapitalnom delu Dugo kretanje između klanja i oranja, navodi da je Alojzije Stepinac, godinu pre nego što je postao zagrebački nadbiskup, 1936, tajno ujedinio i temeljito reformisao Katoličku akciju. Suština njegove ideje je bila „da se katolički vernici moraju odvojiti od Hrvatske seljačke stranke, koja je vodila politiku traženja hrvatske autonomije u jugoslovenskoj federalnoj državi i prihvatiti revolucionarni pokret dr Ante Pavelića, čiji je cilj bio rušenje te države i nasilno stvaranje nezavisne države, po uzoru na evropske fašističke tvorevine toga vremena“.
– Slom jugoslovenske države je bio istorijski trijumf katoličkog separatizma – napisao je Milorad Ekmečić.
Zavidnu ulogu u „nevidljivoj istoriji“ odigraće i Komunistička partija Jugoslavije, formirana 1919. u Beogradu, a konačno zaživela na osnivačkom kongresu u Vukovaru godinu dana kasnije. Na izborima za Ustvotvornu skupštinu 1920. pobedila je u opštinama u Beogradu, Zagrebu, Nišu, Skoplju i Osijeku. U parlamentu je imala 59 poslanika i tako je postala treća stranka u Kraljevini. Posle „Obznane“ i Zakona o zaštiti javne bezbednosti i poretka u državi, partija prelazi u ilegalu, a rukovodstvo odlazi za Sovjetski Savez gde radi pod direktnom kontrolom Kominterne.
A stav Kominterne je jasan. Jugoslavija je veštačka, versajska tvorevina, Srbi su hegemonisti koji uživaju privilegije na eksploataciji ostalih naroda, i svim sredstvima tu državu treba rušiti. Sve doslednije se kristališe stav da je stvaranje versajske Jugoslavije bila okupacija Hrvatske, Dalmacije, Slovenije, Crne Gore, Makedonije, Kosova, Bosne i Vojvodine od srpske vojske.
Sve ovo se ozvaničava najpre na Trećem kongresu KPJ koji je održan u Beču juna 1926. godine, a „prava mera“ Srbiji i Srbima je uzeta oktobra 1928. godine, na Četvrtom kongresu KPJ u Drezdenu. Tada je doneta odluka o stvaranju nezavisnih država Hrvatske, Slovenije, Makedonije („nezavisne i ujedinjene“), „nezavisne i ujedinjene Albanije“ (misli se na prisajedinjenje Kosova i Metohije Albaniji) i o otcepljenju severne Vojvodine i njenom prisajedinjenju Mađarskoj.
Posle Drezdenskog kongresa, KPJ je podržavala sve nacionalističke pokrete protiv srpske prevlasti, uključujući Kosovski komitet, VMRO i ustaše. U septembru 1932, kad ustaše organizuju tzv. Velebitski ustanak, stav KPJ, u proglasu, u partijskom organu Proleter je jasan: „Komunistička partija pozdravlja ustaški pokret ličkih i dalmatinskih seljaka i stavlja se potpuno na njihovu stranu. Dužnost je svih komunističkih organizacija i svakog komuniste da taj pokret potpomognu, organizuju i predvode“.
U zatvoru Lepoglava početkom 1934. godine dolazi do stvaranja zajednice političkih osuđenika: hrvatskih i makedonskih nacionalnih revolucionara i komunista. Među istaknutim komunistima, članovima zatvorske zajednice, bili su Moša Pijade, Milovan Đilas, Andrija Hebrang, Petko Miletić… O ovoj saradnji svedoči i publikacija Robija – zapisi hrvatskih narodnih boraca, objavljena u Zagrebu 1936.
Posle ovog ne čudi što se paralelno sa ovom publikacijom u decembarskom broju Proletera pojavio tekst Komunisti i katolici: „Šta razdvaja ova dva krupna društvena pokreta? Šta im smeta da zajedno brane mir i slobodu? Pogledajmo najpre tko sačinjava komunističke a tko kršćanske organizacije… Glavnu masu katoličkih organizacija sačinjava seljaštvo, malograđani, seljačka i gradska sirotinja i omladina tih slojeva, predvođena od katoličkih svećenika. Dakle, socijalno-ekonomske razlike između masa iz katoličkih i komunističkih organizacija nisu takve da bi onemogućavale saradnju tih dvaju pokreta.“
Model kominternovske krivice Srba prenet je i u novu Titovu Jugoslaviju. Ideje sa Drezdenskog kongresa su definitivno ozvaničene u već legendarnom Ustavu iz 1974. kojim je Srbija svedena na „užas“, kako je narod nazivao pojam „uža Srbija“. A kominternovska zamisao o svođenju Srbije na „pravu“ i raspadu Jugoslavije, neku deceniju kasnije, biće ostvarena.
INTERESI HRVATSKOG NARODA
U maju 1937. godine u Proleteru identifikuju komuniste i Hrvate: „…Komunisti se bore protiv pljačkaške politike beogradske gospode i beogradskih kapitalista, a koji privredno pljačkaju hrvatski narod… Mi velimo: hrvatski seljak i hrvatski radnik neće nikome služiti ni robovati. To hoće hrvatski narod, a to hoće i komunisti. Interesi hrvatskog naroda, to su interesi komunista i samo budala može biti protiv svojih interesa… Tko napada komuniste, taj iz zasjede puca u leđa najboljim sinovima hrvatskog naroda.“
Autor Ivan Miladinović
Izvor Večernje novosti, 6. maj 2019.
