Veliki srpski pravnik Kosta Čavoški je povodom izjašnjavanja Ustavnog suda Srbije u vezi sa sramnim i protivustavnim Briselskim sporazumom napisao da se radi o pravnim sofisterijama. Slična definicija se može primeniti i povodom novog mišljenja Venecijanske komisije (objavljenog 24. juna 2019.) u vezi sa Zakonom o slobodi veroispovesti.
PITANjA IZ UNUTRAŠNjEG PRAVA
Autori mišljenja su profesori međunarodnog prava iz Holandije i Belgije i advokat (državni sekretar) iz Moldavije. Upadljiv je izostanak profesora iz Grčke (iako se citira slučaj pred Evropskim sudom Holy Monasteries v Greece) koji se mnogo bolje razumeju u odnose pravoslavnih crkava od agnostika ili ateista iz Beneluksa. U uvodu se, posle zahvalnosti crnogorskim vlastima na „odličnom“ prijemu i priznanja da su se više sretali sa predstavnicima MUP-a nego sa predstavnicima SPC, prihvata politička mantra režima o „autokefalnoj“ crkvi i „aneksiji“ od strane Srbije 1918.
Međunarodna pravna istorija Crne Gore, navodno, počinje od 1860. i dolaska knjaza Nikole na vlast, a ne od Berlinskog kongresa ili de iure priznanja crnogorske države 1878. Dakle, profesori iz Holandije i Belgije (izuzimamo advokata iz Moldavije koji, izgleda, ne zna ni engleski dobro) prikazali su odnos između unutrašnjeg i međunarodnog prava na davno prevaziđen dualistički način (odvojenost unutrašnjeg i međunarodnog prava). Takođe, pozivajući se na Ustav iz 1905. Knjaževine Crne Gore i član koji reguliše položaj crkve, oni su prećutali da ne postoji tomos Carigradske patrijaršije koji bi tom članu dao međunarodni legitimitet. A prihvatajući mantru svojih slabo obrazovanih domaćina o Podgoričkoj skupštini i „aneksiji“, autori su prećutali da se radi o pitanjima iz unutrašnjeg prava. Ona su, prema modernoj monističkoj teoriji, manje pravne važnosti od međunarodnih pravnih činjenica. Tačnije, profesori iz Belgije i Holandije negiraju opšteprihvaćene pravne činjenice koje pokazuju da su upravo njihove države (kao članice Društva naroda) priznale Kraljevinu SHS 1919. godine.
Holandija i Belgija (kao i SAD) nisu tada pominjale Podgoričku skupštinu ili navodnu aneksiju Srbije (koja je takođe prestala da postoji 1918) već su, de iure, priznale novu jugoslovensku državu. To je jedino relevantno za pravnike.
GRUBO FALSIFIKOVANjE
Autori pribegavaju i grubom falsifikovanju (viđenom u Haškom tribunalu) podataka. Tvrde da trećina pravoslavnih vernika u Crnoj Gori pripada sekti odioznog Dedeića. „Izvor“ za ovu tvrdnju pronalaze u neimenovanim medijima iz Crne Gore. Koji su to mediji i o kojim anketama je reč, te kada su članci i istraživanja objavljeni – ne navodi se čak ni u fusnotama.
Autori ipak nisu izašli u susret svim željama Đukanovića, koji u pauzama između lukrativnih poslova, putovanja u Abu Dabi i pisanja istorije nalazi vremena da izađe u susret svojoj patološkoj želji da prisvoji i (otme) tuđu, u ovom slučaju, crkvenu imovinu. Zato povodom članova 62 i 63 Zakona, autori savetuju da se primene upravni postupak, upravni spor i više sudske instance. U tom periodu vlastima se savetuje da ne menjaju titulara crkvene imovine (ali uz preporuku da vrše pojačan nadzor). Autori su na taj način izbegli svoju direktnu odgovornost za kršenje Prvog protokola uz Evropsku konvenciju koji garantuje pravo na imovinu, kao i Smernica OEBS-a iz 2004. i 2014. godine (sličan pilatovski metod primenjuje i predsednik Srbije povodom Zakona). U tom kontekstu je, nema sumnje, na dve ili tri godine, otklonjena opasnost od oduzimanja crkava i manastira.
Konačno, autori su „dvosmisleno“, što Karl Šmit opisuje kao „primitivni trik“, prećutali da SPC ima savesnu državinu nad nepokretnostima („održaj“) koja traje duže od 20 godina. To je neoborivi pravni osnov za koji se traži, prema poznatim profesorima Stankoviću i Orliću, „savesna državina“ ili uverenost u pogledu zakonitog osnova i prava svojine prethodnika (u crnogorskom zakonodavstvu se priznaje taj pravni osnov). Dakle, SPC u najgorem slučaju, ili uskom jednostranom političkom antisrpskom tumačenju događaja nakon 1918. u članovima 62 i 63 Zakona, ima „savesnu“ i nespornu državinu u periodu 1918–1941. godine (23 god.) i u periodu 1991–2019. g. (28 god.). Dakle, ako se izuzme period nacionalizacija nakon 1945, radi se o najmanje 51 godini savesne državine. Tvrdnje Đukanovića i njegovog režima koje citiraju autori (očigledno samo da bi izbegli raspravu o nespornoj pravnoj činjenici) o nekakvoj „prevari“ 1991. od strane SPC nisu pravno relevantne i političke su prirode. Đukanović je 1991. bio premijer Crne Gore, te je teško poverovati da je mogao da „prevari“ samog sebe tako što je dopustio savesnu državinu SPC i upis u katastar. Takođe, upoređivanje rasta njegovog imovinskog stanja 1991. i 2019. pokazuje da on obično nije na oštećenoj strani u odnosu prevarant i prevareni. Naprotiv. Konačno, ako je i bilo nekakve „prevare“ navodno naivnog Đukanovića, prošao je rok od 20 godina zastarelosti u kojem su vlasti imale pravo da ga prekinu tužbom.
Autor Dejan Mirović
Izvor Pečat, 28. jun 2019.
