Pandemija koronavirusa je u, relativno gledano, veoma kratkom vremenskom periodu otkrila istinsku prirodu značajnog broja međunarodnih organizacija koje su se do prije pola godine činile stabilnim, u većem ili manjem djelu.
Svjetska zdravstvena organizacija, pod vođstvom Tedrosa Adanoma Gebrejesusa, je po svemu sudeći onemogućila zaposlene medicinske radnike da preporuče uspostavljanje graničnih kontrola kako bi se suzbilo širenje virusa. Istovremeno, SZO je zahtjevala od zemalja zadržavanje uobičajenih graničnih procedura te se suprostavljala posebnom preventivnom tretmanu stranih putnika, iako je ovaj postupak mogao uticati na broj zaraženih i mrtvih.[1]
Organizacija koja bi trebalo da se brine o zdravlju čovječanstva bila je zabavljena zaštitom emocija pojedinaca u situaciji gdje emotivni argumenti nisu imali nikakvog osnova niti koristi. Ne čudi što je američki predsjednik, koji već dugo vremena kritikuje Kinu zbog pandemije, samoj SZO, koju vidi kao organizaciju pod kontrolom Pekinga, privremeno suspendovao finansiranje.[2][3]
Evropska solidarnost je, veoma rano, na spektakularan i medijski izuzetno propraćen način nestala sa scene, dovodeći u pitanje smisao postojanja dogme našeg vremena, Evropske unije.[4][5][6][7] Istini za volju, evropske strukture su nakon par sedmica stvorile plan pomoći u borbi protiv korone, koji uključuje basnoslovne sume novca i obavezne demagoške poruke o zajedničkoj nevolji i neophodnosti uzajamne podrške. Stvarni problem leži u činjenici da je mehanizam putem kojeg bi dotična pomoć trebalo da stigne u najpogođenije članice Unije istovjetne prirode kao i onaj kojim je pokušana sanacija ekonomskog debakla u Grčkoj.
Problem Grčke se kasnije proširio na Španiju i Italiju, koje danas u okvirima EU, slove za najslabije ekonomije. Urušavanje ekonomskih sistema ovih država trebalo je biti „sanirano“ putem strogih mjera štednje, kontrolisanog budžeta te smanjenja javne potrošnje. Na kraju, ovaj sistem je samo išao na ruku sjevernim članicama dok je južne vodio u dublje dužničko ropstvo, do te mjere izraženo da njemački parlamentarci nisu smatrali problematičnim niti uvredljivim prijedlog grčkim vlastima o neophodnosti prodaje ostrva, istorijskih dobara i prirodnih rezervata kako bi Grčka otplatila dug.[8]
NATO PRITISAK NA SRBIJU
Pored Evropske unije i SZO, brojne druge međunarodne organizacije, sve proizašle iz trenutnog globalnog sistema, nalaze se pod pritiskom nesigurne budućnosti i povećane upitnosti njihove uloge i smisla.[9][10][11] U sveukupnim dešavanjima, jedna organizacija je pretežno ostala van medijskih naslova, pod okriljem pandemijske panike dodavši još jednog člana svojoj strukturi. Bez velike medijske pompe, 27. marta 2020. godine Sjeverna Makedonija je i zvanično postala 30. članica NATO saveza.[12][13] Ovim je okruživanje Srbije i Bosne i Hercegovine, odnosno Republike Srpske, dovršeno.
Od nestanka SSSR-a, proširenje NATO saveza je bilo obilježeno sa dvije bitne karakteristike. Političke odluke koje su dovodile do novih talasa proširenja nastajale su na ideološkim osnovama iz perioda Hladnog rata.[14] S druge strane, države koje su dodavane kolekciji NATO saveza nisu povećavale ukupnu sigurnost svih članica, štaviše, uticale su na njegovo urušavanje. Ovaj zaključak je neminovan, posebno kada se uzme u obzir da većinu novih članica, uz par izuzetaka, čine države sa veoma ograničenim vojnim i ekonomskim kapacitetima[15] čiji geografski položaj i istorijske okolnosti povećavaju opasnost od konfrontacije sa Ruskom Federacijom.
Nema potrebe za okolišanjem. Najvažniji protivnik NATO saveza, stvarni ili zamišljeni, bila je i ostala Rusija. Ponašanje ruske strane, bez obzira kako ga tumačili, ne utiče previše na alijansinu percepciju Moskve. Sjeveroatlantski pakt, s obzirom na način osnivanja, po automatizmu mora Rusku Federaciju posmatrati kao glavnog protivnika. Bez toga, gubi se raison d’être kompletnog saveza i njegov smisao. Sve se drugo može smatrati izgovorom koji podržava iluziju da je NATO redefinisao svoj prvobitni zadatak.
Iran se ne može posmatrati dovoljno velikim problemom koji bi opravdao održavanje NATO saveza. Kina je, geografski gledano, na potpuno drugom kraju evroazijskog superkontinenta. Sjeverna Afrika je postala problem zahvaljujući uništenju Libije kapacitetima dotičnog saveza, istim onim kapacitetima koji su Bliski istok pretvorili u otrovno izvorište problema. Rusija i jedino Rusija, na ravni ideoloških opravdanja,[16] može očuvati „jedinstvo“ NATO saveza.
S obzirom na veličinu zadatka, pogledajmo čime najnovija članica alijanse doprinosi njenoj borbenoj gotovosti i snazi. Makedonska vojska broji 8.000 aktivnih vojnika sa još pet hiljada u rezervi. Vazdušne snage najnovije članice čini dvadeset helikoptera. Bez flote i sa godišnjim vojnim budžetom od 150 miliona dolara,[17] Skoplje nije uopšte popravilo statistiku niti sigurnost alijanse. To na kraju krajeva nikada nije ni bio cilj.
Iz perspektive NATO saveza, Makedonija je još samo jedna domina u nizu kojom se dodatno ostvaruje pritisak na Srbiju, i Srbe generalno, te čije kontrolisanje uskraćuje mogućnost daljeg jačanja ruskog uticaja na Balkanu. Računica Skoplja, pored novih mogućnosti koje se pružaju političkoj eliti, posmatra ulazak u NATO kao vid rješavanja unutrašnjeg problema sa Albancima i njihovom idejom Velike Albanije koja bi obuhvatala skoro polovinu trenutne makedonske teritorije.[18]
S obzirom da su Sjeverna Makedonija i Albanija zemlje članice NATO saveza, po nekoj logici, trebalo bi doći do smanjenja tenzija i teritorijalnih pretenzija, no ako je suditi po odnosu između Atine i Ankare, članstvo u NATO paktu neće pomoći Skoplju da ograniči apetite Tirane. Dugogodišnje članstvo Grčke i Turske u savezu nije spriječilo Tursku u stalnim narušavanjima grčkog vazdušnog prostora te provokacijama u Egejskom moru.[19] Migrantska kriza je dodala novu dimenziju napetostima s obzirom da zvanični stav vlade u Atini prepoznaje Tursku kao glavnog katalizatora u stalnom kretanju migrantskih grupa prema grčkim ostrvima u Egeju.[20]
Uzevši u obzir vremensku dužinu sukoba između Grčke i Turske te nesposobnost ili nezainteresovanost alijanse za rješavanje dotičnog problema, za očekivati je da će makedonsko-albanske tenzije biti prepuštene svom trenutnom toku što će svakako ići na ruku Albanaca i ne garantuje da u nekom budućem trenutku neće doći do teritorijalnog umanjenja Sjeverne Makedonije na račun velikoalbanskog projekta.
SVE ČEŠĆE KRITIKE
Pored istorijskih sukoba između zemalja članica koji su se u NATO-u pronašli zahvaljujući kancerogenom rastu organizacije, sve češće su kritike na račun saveza od strane starih i mnogo važnijih članica, kao što su Sjedinjene Države i Francuska. Stav trenutnog predsjednika Amerike, Donalda Trampa, po pitanju NATO saveza je već dobro poznat. Bez obzira na kritičare Trampovih argumenata, oni jesu zasnovani na činjeničnom stanju. Dok Sjedinjene Države plaćaju većinu troškova NATO saveza, više od polovine ostalih članica ne troše dovoljno na sopstvene odbrambene kapacitete.[21]
U pogledu bezbednosti, to je bila jedna od osnovnih Trampovih kritika, no zanimljivo je primijetiti da na budućnost NATO pakta utiče i razvoj ekonomskih odnosa između Sjedinjenih Država i Evrope. Donald Tramp je i u ovom pogledu bio više nego jasan. On evropske kompanije i interese EU vidi kao konkurente Sjedinjenim Državama.[22] Nedostatak kohezije na ekonomskoj ravni, vidljiv u Trampovom odnosu prema evropskim kompanijama koje su obuhvaćene carinskim nametima,[23] će se nesumnjivo preliti na političku i bezbednosnu scenu.
S obzirom na Trampov stil i ideološku platformu „Amerika na prvom mjestu“ njegovi verbalni napadi na EU i NATO, te potezi koji dovode u pitanje dosadašnje transatlantske savezničke odnose se, do određene mjere, i očekuju od trenutnog američkog predsjednika. Veće iznenađenje predstavljaju komentari francuskog predsjednika Emanuela Makrona koji je izazvao buru reakcija karakterišući NATO savez kao organizaciju „na aparatima“.[24]
Uprkos kritikama, Makron je ostao pri svom stavu opravdavajući svoju izjavu promjenom američkog ponašanja prema evropskim saveznicima te potrebom obraćanja veće pažnje prema bezbednosnim prijetnjama koje dolaze iz Afrike, sa posebnim naglaskom na terorističke organizacije. Posebno zanimljiv stav francuskog predsjednika, koji je uzburkao mnogo duhova u Istočnoj Evropi, bila je opaska da „stvarni neprijatelj Evrope nisu ni Rusija niti Kina, već terorizam“.[25]
Ovakav stav predsjednika jedne od najvažnijih država saveza, štaviše stav koji nije promjenjen pod značajnim pritiskom, upućuje na svojevrsnu pometnju u redovima same alijanse. Makronov istup može biti tumačen i u okvirima unutrašnje politike Francuske. Trenutni položaj francuskog predsjednika je nezavidan i njegov predsjednički mandat bio je obilježen građanskim nemirima i niskom podrškom francuskog naroda koja je samo u nekoliko navrata prešla pedeset procenata.[26]
Zastupajući jasno francuski stav i francuske interese, nije nemoguće da Makron pokušava učvrstiti svoj položaj kod kuće na račun kohezije samog saveza, kao što je to prije njega, mnogo opširnije, činio De Gol, čovjek koji, unutar francuskog društva, i dalje slovi kao primjer šta to znači biti Francuz. Prilikom svoje analize trenutnih odnosa unutar NATO saveza, Makron nije propustio priliku da uputi kritike na račun Ankare zbog ulaska turskih trupa na sjever Sirije, što nas dovodi do sljedeće krizne tačke u strukturi alijanse, odnosa Turske i Sjedinjenih Država, odnosno Ankare i ostatka pakta.
MANjE PRIMETNE PODELE
Pogoršavanje odnosa između Turske i Vašingtona, što je dalje dovelo do pogoršanja odnosa untuar samog saveza, proisteklo je iz niza događaja koji su započeli sa pokušajem državnog udara u Turskoj 2016. godina za šta su vlasti u Ankari optužile Fetulaha Gulena, turskog pisca i biznismena, nastanjenog u Sjedinjenim Državama. Novo geopolitičko pozicioniranje Turske ju je dovelo u bližu vezu sa Ruskom Federacijom iz čega je proizašla kupovina ruskog protivvazdušnog sistema S-400 i otvaranje Turskog toka, gasovoda kojim će energenti stizati iz Rusije u Evropu.
Američka reakcija obuhvatila je okončavanje turskog učešća u projektu razvoja lovca pete generacije F-35 te onemogućavanje isporuke dotičnih lovaca Ankari.[27] Turska je, zbog svojih vojnih kapaciteta, jedna od važnijih članica saveza i druga zemlja unutar alijanse, odmah nakon Sjedinjenih Država, po veličini vojnih snaga. Već i sama namjera Turske da djeluje u sopstvenom interesu, te ostvari bliže odnose sa Rusijom, Iranom i Kinom, dovoljna je da unese nestabilnost u strukturu saveza. Eventualni izlazak Ankare, iako trenutno ništa ne upućuje na to, iz NATO saveza ostavio bi dotičnu organizaciju značajno umanjenu u sposobnostima projektovanja vojne sile i uticaja posebno u oblastima Bliskog istoka i Kavkaza.
S obzirom na jasno uočljivu i medijskim uplivom naglašenu krizu u odnosima između Sjedinjenih Država i Turske, po strani često ostaju manje primjetne podjele unutar NATO saveza. Javna slika alijanse stvara utisak monolitnosti, ujedinjenosti oko istog cilja i istih principa, no kao što obično biva u ovakvim slučajevima, to je samo slika za javnost. Pojava grupa sa različitim interesima unutar Sjeveroatlantskog saveza bila je neminovnost s obzirom na skoro pa maničnu brzinu širenja alijanse. Nove zemlje članice su u strukturu organizacije uvele različite geopolitičke percepcije, raznolika politička i istorijska iskustva te u potpunosti neuravnotežene odnose u pogledu vojnih kapaciteta i doprinosa zajedničkoj bezbednosti. Države koje u Rusiji vide najveću prijetnju negativno doprinose bezbednosti saveza s obzirom da konstantno održavaju agresivan stav prema Moskvi.
Veliki broj interesa je plodno tlo za preplitanje dotičnih i njihovo sukobljavanje. Neke od najozbiljnijih podjela su između grupa članica koje troše dovoljno i onih koje troše ispod dogovorenog minimuma na sopstvene vojne snage, potom već spomenuti trio sačinjen od Vašingtona, Pariza i Ankare, gdje svaka članica na svoj način podriva stabilnost alijanse. Francuski predsjednik nije usamljen u svom pogledu na trenutno stanje NATO saveza i uživa podršku Holandije i Luksemburga, dok mu se najžustrije suprostavljaju Njemačka, Turska i Sjedinjene Države. U obilju unutrašnjih trzavica, posmatraču je lako izgubiti iz vida da bi ovo trebalo da bude složna grupa odlučna u odbrani od spoljnih neprijatelja.
Da se ne izgubi osnovni smisao postojanja saveza, tu je grupa država, sastavljena od Velike Britanije, Kanade, Litvanije, Estonije, Letonije, Poljske, Češke i Holandije koje u ruskom medvjedu vide suštu opasnost po Evropu, dok nasuprot njima stoje Grčka, Italija, Mađarska, Slovačka i Francuska sa umjerenijim stavom prema Moskvi. Istovremeno, za drugu grupu članica, koju čine Sjedinjene Države, Kanada, Njemačka i Francuska, Kina je, pored Rusije, takođe dobila ulogu osnovne prijetnje Evropi. Nasuport njima stoje Hrvatska, Mađarska, Grčka, Luksemburg, Portugal i Italija, koje su mahom imale koristi od kineskih investicija i koje u kineskom projektu Pojas i put vide priliku za dalji ekonomski razvoj ili izlazak iz nezavidne situacije u kojoj su se našle zahvaljujući svojim partnerima iz Evropske unije.[28]
IZLIV REALPOLITIKE
NATO savez je daleko od onoga što se predstavlja oku svjetske javnosti. U početnim fazama širenja koronavirusa, kada je stanje postajalo kritično u nekoliko NATO država, imali smo priliku uočiti nedostatak solidarnosti u okvirima saveza koji je skoro u potpunosti odražavao nedostatak solidarnosti u okvirima Evropske unije. Države članice, koje su do juče slovile kao saveznici, upustile su se u predatorsko ponašanje i otimačnu medicinskog materijala. Francuska je zaplijenila pošiljku od 130.000 maski namjenjenih Velikoj Britaniji.[29] Transportni avion američke avijacije je iz Italije, u tom trenutku najteže pogođene koronavirusom, prebacio pola miliona testova u Sjedinjene Države.[30]
Skoro preko noći, svi su se sjetili granica i zatvorili ih, čak i prema najbližim saveznicima, kako bi ograničili prodor virusa na svoju teritoriju. Njemačka, zajedno sa Francuskom, je onemogućila izvoz medicinske opreme kako zemljama članicama EU, a samim time i NATO-a, tako i državama izvan Unije,[31] uprkos brojnim kritikama. Ovaj nagli izliv realpolitike na političku scenu inače ispunjenu demagogijom o zajedništvu, zajedničkim vrijednostima, evroatlantskoj saradnji i drugim već odavno izlizanim floskulama jasno upućuje na površnost ideološke nadgradnje NATO saveza koja više ne služi kao faktor ujedinjenja već sredstvo skrivanja problema od javnosti čija podrška je alijansi još uvijek neophodna.
Uzevši u obzir sve navedeno u tekstu iznad, odnos pakta prema Crnoj Gori, po pitanju pomoći u borbi protiv koronavirusa nije iznenađujući. Naime, nakon što je crnogorski politički vrh odbio pomoć iz Srbije,[32] njihova molba NATO savezu za medicinskom opremom, bila je kulturno odbijena i zamjenjena ponudom usluge transporta opreme iz Kine.[33] Čak i za ovaj ograničeni vid pomoći, od svih zemalja članica, jedino je Holandija bila zainteresovana.
Kao što je Donald Tramp u Briselu 2017. gurnuo u stranu tadašnjeg crnogroskog premijera, tako je sada savez kolektivno pustio niz vodu Crnu Goru. Bez izgovorene riječi, ponašanje pakta dovoljno govori o uticaju i važnosti Podgorice u ukupnoj NATO strukturi. Crna Gora je imala određenu vrijednost jedino dok je još uvijek bila van okvira saveza i dok je predstavljala moguću prepreku. Uvučena unutar NATO-a voljom svog političkog vrha, jasno je da Podgorica nema više nikakav uticaj na opšti tok politike alijanse i mora se zadovoljiti ulogom omanjeg satelita.
Istini za volju, ovo je sudbina svih malih zemalja koje postanu članice saveza. Tri baltičke zemlje, dovoljno rusofobne da, protiv zdravog razuma, stalno potenciraju agresivan stav prema Moskvi, ili ne razumiju ili ne haju za činjenicu da bi u slučaju sukoba između ruskih i savezničkih snaga one prve najvjerovatnije bile obrisane sa mape.
Postojati kao država koja predstavlja tampon zonu između velikih sila ima i svojih prednosti, posebno u pogledu bezbednosti. Scenario koji se razvio nakon što su Sjedinjene Države i SSSR postale nuklearne sile okarakterisan je obostranim razumjevanjem krajnje uzaludnosti oružanog sukoba nuklearnim oružjem te voljnost očuvanja statusa kvo. U takvim uslovima, zemlje u kordonu pružaju geografsku distancu između suprotstavljenih snaga i mudrom politikom mogu ostvariti pozitivan odnos sa objema stranam te izvući iz takvog odnosa određenu ekonomsku i političku korist.
(NE)UPITAN POLOŽAJ AMERIKE
Malim zemljama, posebno kategoriji u koju spadaju baltičke zemlje i Crna Gora, daleko više odgovara uloga tampon zone nego svrstavanje uz jedan ili drugi blok. Svojim ulaskom u NATO savez, tri baltičke zemlje su žrtvovale sopstvenu bezbednost postajući legitimna meta moguće ruske vojne odmazde, te su istovremeno umanjile bezbednost ostalih članica saveza, kako svojim otvorenim antiruskim ponašanjem, tako i činjenicom da su aktivno prihvatile ulogu zone eskalacije sukoba. Položaj Crne Gore je nešto drugačiji, prvenstveno zbog geografske udaljenosti od zone fizičkog dodira između Ruske Federacije i NATO saveza, no priroda savremenog ratovanja i stanje trenutne vojne tehnologije u značajnoj mjeri poništavaju dotičnu prednost Podgorice, dok je njeno članstvo čini legitimnom metom u slučaju sukoba.
Jedna činjenica koja se u cjelokupnoj istoriji postojanja alijanse nije promjenila ogleda se u neprikosnovenom vođstvu Sjedinjenih Država unutar NATO saveza. Bez obzira kako se dotična uloga predstavljala javnosti, očigledno je da Vašington ima značajan stepen uticaja na oblikovanje svih procesa unutar struktura saveza. S obzirom na očigledni nedostatak američkog vođstva u rješavanju pandemije koronavirusa, postavlja se pitanje koliko je neupitan američki položaj „prvog među jednakima“ unutar alijanse.
Već sada unutar samih Sjedinjenih Država pojavljuju se zagovornici dalje globalizacije, sa kritikama na trenutno ponašanje Vašingtona koje stavlja interese SAD-a na prvo mjesto, istovremeno ignorišući, relativno gledano, potrebe i interese saveznika.[34] Kritike na račun Donalda Trampa pristižu uprkos, sada već očiglednim, slabostima država nastalim zbog globalizacije i urušavanja međunarodnih lanaca snabdijevanja.[35] Problem nije u Trampu, problem je u sistemu, a sastavni dio dotičnog sistema jeste i NATO savez.
U svojevrsnom i kratkotrajnom vakuumu, ulogu Sjedinjenih Država su brzo preuzele Kina i Rusija,[36] koje su se na globalnoj sceni pojavile kao države voljne da pomognu i slike ruskih aviona i vojnika, te kineske opreme i medicinskih potrepština postale su odraz činjeničnog stanja na terenu u različitim zemljama širom svijeta. Ruski avioni su u nekoliko navrata dostavljali pomoć čak i samim Sjedinjenim Državama na čemu se Tramp zahvalio ruskom predsjedniku.
U veoma kratkom vremenskom periodu političko-medijska scena na globalnom planu ispunila se suprostavljenim narativima koji su doveli u pitanje povjerenje kako običnih građana, tako i nacionalnih političkih elita, u ustanovljene nadnacionalne strukture i njihove mehanizme. Interesantne i nepobitne činjenice, bez obzira na moguću pozadinu, jesu visok stepen rusko-kineskog učešća u operacijama pomoći najugroženijim zemljama, te potpuno odsustvo američkog prisustva u borbi protiv pandemije. Trenutno se čini da je „nezamjenjiva nacija“ Baraka Obame zaokupljena sama sobom i bez kapaciteta za internacionalno djelovanje. Ako saveznici od Vašingtona ne mogu očekivati pomoć i vođstvo u ovoj situaciji, zašto bi vodeća uloga Amerika u NATO savezu ostala neupitna?
S obzirom na ulazak Skoplja u alijansu, Srbija te Bosna i Hercegovina ostaju jedine zemlje na Balkanu van NATO saveza. Uslijed političke kompozicije, pitanje je hoće li BiH ikada postati članica pakta. Prije nego li je pandemija koronavirusa potisnula sve drugo u stranu, bosanskohercegovačka politička scena bila je obilježena raspravom o prirodi dokumenta koji je definisan kao ANP, odnosno Godišnji nacionalni plan.[37]
SRPSKA RAČUNICA
Većina teksta unutar dokumenta sačinjena je od već viđenih fraza koje zapravo upućuju na dalju saradnju između Bosne i Hercegovine i NATO saveza, sa bitnim izuzetkom u samom uvodu teksta kojim se ističe da se „dokument podnosi bez prejudiciranja konačne odluke o članstvu, a za čije će usvajanje biti potrebna dodatna odluka Predsjedništva i Parlamentarne skupštine BiH“.[38] Sudeći prema formulaciji, predstavnici Srba u zajedničkim institucijama imaju mogućnost zaustavljanja ulaska BiH, odnosno Republike Srpske, u strukture NATO saveza i odgovornost srpske političke elite je da u tom cilju i djeluje.
Dosadašnja politika vojne neutralnosti Srbije se može posmatrati kao put sa najmanje nepoznanica i mogućih opasnosti. Upravo zbog ovih osobina, Beograd mora zastupati stajalište da je saradnja sa svima, do određene mjere, moguća, no da članstvo u NATO paktu nije u interesu Srbije, odnosno, što je još važnije, srpskog naroda. Ne uzimajući u obzir, za trenutak, agresiju, njene očigledno nemoralne osnove te posljedice po ekonomiju i zdravlje stanovništva, realpolitičko razmišljanje jasno ističe da interes Srbije ne može biti pretvaranje u još jednu moguću metu za ruske projektile. Bez obzira na prijateljske i bratske veze, koje postoje, između srpskog i ruskog naroda, Moskva ne bi indiferentno posmatrala ulazak Srbije u alijansu te eventualno instaliranje NATO borbenih sistema na srpskom tlu.
Dalji razvoj vojne neutralnosti podrazumjeva povećanje saradnje sa ruskom stranom ili umanjenje inteziteta saradnje sa NATO strukturama, te konačno rješenje statusa Humanitarnog centra u Nišu. Ulazak u NATO savez, kao jedan od ciljeva državne politike, u striktno realpolitičkom smislu, imao je smisla prije dvadeset do trideset godina. U sadašnjem istorijskom trenutku, NATO je još samo jedna organizacija zastarjelog globalnog sistema koji sam prolazi kroz transformaciju, napredujući od unipolarnog trenutka do multipolarnog uređenja. Umno čedo Hladnog rata, NATO je izgubio temeljni smisao sopstvenog postojanja sa nestankom SSSR-a, bez obzira na brojne reforme i potragu za novim neprijateljima.
Iz dosadašnjeg iskustva, posebno srpskog, možemo bez okolišanja reći da su narativi koji ulazak u NATO karakterišu pozitivnim podsticajem za dalji razvoj demokratije, ekonomije i samog društva, ništa više od dobro uhodana propagandna kampanja koja sebi ne može priuštiti prikazivanje negativnih strana članstva u savezu. Nakon agresije na SR Jugoslaviju i tragičnog iskustva koje je pratilo napad, možemo li mi kao nacija sebi priuštiti da u nekom budućem ratu, a NATO savezu ih nikada ne nedostaje, dovedemo neke druge ljude u isti položaj koji su zapadni stratezi odredili nama na koncu dvadesetog vjeka? Ako Srbi već treba da se bore, onda jedini interes koji treba biti uzet u obzir jeste interes srpstva.
Nekada se na članstvo u Savezu moglo gledati kao na pristupanje klubu pobjednika. Danas, u trenutku preraspodjele globalne moći i uticaja, učlanjenje u NATO savez sve više izgleda kao loše proračunat potez političkih elita lišenih ideja i sposobnosti za razmišljanje van okvira nametnutih iz Brisela.
Ljubiša Malenica je diplomirani politikolog
_____________________________________________________________________________________
UPUTNICE:
[1] https://theduran.com/who-blocked-doctors-from-urging-border-controls-to-stop-spread-of-coronavirus/
[2] https://www.youtube.com/watch?v=pRJqkgxsy6s
[3] https://www.washingtonexaminer.com/opinion/trump-is-right-defund-the-who
[4] https://foreignpolicy.com/2020/03/14/coronavirus-eu-abandoning-italy-china-aid/
[5] https://www.jacobinmag.com/2020/04/italy-coronavirus-crisis-european-union-euro
[6] https://www.euronews.com/2020/03/30/eu-project-in-danger-if-no-solidarity-on-coronavirus-crisis-says-economy-chief-gentiloni
[7] https://www.nytimes.com/2020/03/26/world/europe/coronavirus-eu.html
[8] https://time.com/3956017/greece-bailout-selloff/
[9] https://foreignpolicy.com/2020/03/12/global-diplomacy-halt-coronavirus-covid-infection-fears/
[10] https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/about-25-million-jobs-could-be-lost-worldwide-due-to-coronavirus-united-nations/articleshow/74705919.cms?from=mdr
[11] https://www.swp-berlin.org/en/publication/the-corona-crisis-and-international-relations-open-questions-tentative-assumptions/
[12] https://www.rferl.org/a/north-macedonia-officially-joins-nato/30513509.html
[13] https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_174589.htm
[14] https://www.foreignaffairs.com/articles/2002-11-01/natos-price-shape-or-ship-out
[15] https://nationalinterest.org/feature/why-natos-european-members-can-no-longer-expect-america-pick-23351
[16] https://www.amazon.com/Russophobia-Western-Media-Turns-Russia/dp/0988841959
[17] https://www.globalresearch.ca/north-macedonia-nato-aims-maintain-unipolarity-multipolarity-age/5708131
[18] https://ocdn.eu/pulscms transforms/1/thfk9lMaHR0cDovL29jZG4uZXUvaW1hZ2VzL3B1bHNjbXMvTURNN01EQV8vNjE5NDUzZDljMzhkMGNjNjcyNzM5ZTFkYjM1MzkyN2IuanBlZ5GTAs0CQgCBAAU
[19] https://www.amna.gr/en/balkans/article/412832/Mitsotakis-to-raise-problem-of-Turkish-provocations-at-NATO-Summit
[20] https://greekcitytimes.com/2020/02/14/greece-wants-nato-to-halt-migration-influx-from-turkey/
[21] https://www.cnbc.com/2019/12/03/three-charts-that-show-why-trump-thinks-nato-is-a-bad-deal.html
[22] https://www.politico.eu/article/donald-trump-putin-russia-europe-one-of-united-states-biggest-foes/
[23] https://www.cnbc.com/2019/10/16/trade-firms-in-europe-are-bracing-for-7point5-billion-in-us-tariffs.html
[24] https://www.economist.com/europe/2019/11/07/emmanuel-macron-warns-europe-nato-is-becoming-brain-dead
[25] https://www.theguardian.com/world/2019/nov/28/macron-defends-brain-dead-nato-remarks-as-summit-approaches
[26] https://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_on_the_Emmanuel_Macron_presidency
[27] https://theconversation.com/why-turkey-cant-expect-military-support-from-nato-over-attacks-in-syria-132838
[28] https://www.politico.com/news/2019/12/03/breaking-down-nato-alliance-factions-074855
[29] https://www.dailymail.co.uk/news/article-8137039/French-border-guards-impound-trucks-filled-130-000-face-masks-bound-Britain.html
[30] https://www.defenseone.com/threats/2020/03/us-air-force-flew-half-million-coronavirus-test-kits-italy-tennessee/163879/
[31] https://www.dailymail.co.uk/news/article-8083527/Germany-France-condemned-EU-members-blocking-export-medical-supplies.html
[32] https://www.espreso.rs/svet/crna-gora/537421/odbili-ste-pomoc-srbije-gde-vam-je-sad-vas-nato-ovo-je-celo-pismo-marka-milacica-drzavnom-vrhu-crne-gore
[33] https://rs-lat.sputniknews.com/regioni/202004031122247280-umjesto-respiratora-nato-ponudio-crnoj-gori-taksi-usluge-/
[34] https://warontherocks.com/2020/03/covid-19s-painful-lesson-about-strategy-and-power/
[35] https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-03-16/will-coronavirus-end-globalization-we-know-it
[36] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-03-18/coronavirus-could-reshape-global-order
[37] https://faktor.ba/vijest/sta-je-famozni-anp-oko-kojeg-se-u-bih-podigla-prasina-/47083
[38] https://www.klix.ba/vijesti/bih/objavljujemo-program-reformi-koji-bih-salje-u-nato/191220128
Naslovna fotografija: AP Photo/Virginia Mayo
Izvor Princip.news
