„Jedan od veoma ozbiljnih problema sa političkim naukama je taj što je prava moć obično tajna ili polutajna moć. Konvencionalne političke nauke ni po svom konceptu ni po svom metodu ne analiziraju taj tip prave moći. Što je više demokratska fasada zapadnih društava jačala u 19. i 20. veku, to je sadržavala sve manje moći. Moć je kanalisana u zatvorene klubove, supranacionalne strukture itd. Političke nauke u svom sadašnjem stanju ne mogu da analiziraju istinske odnose moći. Neophodna je nova nauka, nove naučne discipline, novi naučni koncepti koji će zaista proučavati realni svet, a ne lažni, koji vajni univerzitetski delatnici definišu kao pravi. Cela slika podseća na situaciju u kojoj je bila skolastika na kraju 15. veka: u minijaturizaciji istraživanja, studijama slučaja, u nepostojanju univerzalnog leksikona među različitim sferama znanja.“
Andrej Iljič Fursov
Dobra analiza društvenih procesa aktuelna je u svakom vremenu, ipak ovu knjigu sam odlučila da preporučim upravo sada, jer trenutne okolnosti povećaju njenu aktuelnost i ujedno omogućavaju neophodni ulazak u polje šire analize društvenih dešavanja. Kao uvod koristim citate velikog ruskog analitičara Andreja Iljiča Fursova iz dva razloga. Prvi, kako bih otvorila mogućnost za širu raspravu. Drugi, kako bih sa ponosom istakla da Srbi imaju naučnike kadre da se nose sa najvećim izazovima današnjice na način na koji to i rade Rusi u daleko boljim uslovima, jer gospodin Đurković kazuje istinu o svijetu tajne moći na istom nivou kao njegove ruske kolege.
Knjiga Tajni koridori moći najprije nudi političku teoriju prožetu empirijskim uvidima, autor se bavi političkom teorijom „sa fokusom na konkretne probleme“ i to bi knjigu gospodina Đurkovića svrstalo u red sličnih da nije u pitanju smjelost da pokuša da otkrije skrivene poluge moći. Odakle dolazi ta potreba? Iz svijesti, koja je dobijena dubokim uvidom u to da su „instrumenti i kanali za upražnjavanje moći, kojima se služe demokratske zemlje, posebno u spoljnoj politici, zapanjujuće prikriveni i tajnoviti. Njihove vlasti su veoma sklone da koriste sve moguće netransparentnih, vrlo kontroverznih i opasnih kanala za sprovođenje i praktikovanje moći u najboljoj tradiciji politike koja se očigledno nije promenila u poslednjih nekoliko vekova (podvukla M. B.), bez obzira na formalnu prirodu režima i način izbora onoga ko vlada.“
Zloupotreba moći, složeni odnosi transparetnosti i konspirativnosti (protivustavna operacija CIA-e u prodaji oružja Iranu – dio novca je koristila za finansiranje desnih grupa u Nikaragvi u pokušaju da obori socijalistički sistem u Nikaragvi – koju je priznao Ronald Regan; sistem Gladio, uloga mafije i Rimokatoličke crkve u „slobodnim“ izborima 1947. godine u cilju da spriječe pobjedu komunista; činjenica o strukturi američkih Federalnih rezervi; projekat Evropske zajednice i i pozadina koja stoji iza zvanične naracije) klubovi i tajne organizacije različitog tipa potpuno su isključeni iz savremene političke teorije.
Stoga „disciplina koja je stvorena da bi nam pomogala da razumemo način na koji politika funkcioniše“ ne može nam pomoći u razumijevanju svijeta oko nas, jer njen vidokrug seže samo do onog vidljivog. Ona „gotovo u potpunosti eliminiše razmatranja moći i načina na koji se moć praktikuje, posebno kad je u pitanju vaninstitucionalna moć“. I autor zaključuje da je, nažalost, politička teorija postala sterilisano mjesto opštih dilema i propaganda za uvođenje novog veltanšaunga političke korektnosti pod formom univerzalija.
KONSPIROLOGIJA – IZAZOVI
„Najveći problem kapitalističkog sistema je pitanje gde zapravo leži prava moć. Postoji termin ‘zakulisni’, koji ne volim naročito, jer adekvatnijim smatram duži termin – nadnacionalne grupe svetskog dogovora i upravljanja. Kapitalizam bez njih ne može uopšte da funkcioniše i postoji. Delom zbog toga što takve grupe samim svojim postojanjem regulišu glavne protivrečnosti kapitalističkog sistema. Od svog nastavka, ekonomski kapitalizam je globalan, bez granica. Politički, on ne predstavlja celinu, već zbir odvojenih država, počev od Vestfalskog mira. Ali činjenica je da krupna buržoazija, osobito finansijska, ima interese koji se nalaze i izvan granica sopstvenih država i, kako bi ih ostvarila, prinuđena je da krši zakone svojih i drugih država. Buržoazija zbog toga ima interes da se skuplja u nadnacionalnim strukturama koje su dizajnirane da postoje dugo i koje su tajne i zatvorene. Na taj način kapitalizam ne predstavlja dihotomiju države i kapitala. To je trougao kapital, država i zatvorene nadnacionalne grupe. Nema nikakve konspirologije. To je kriptopolitička ekonomija kapitalizma.“ (Andrej Iljič Fursov)
Uslijed svih ovih činjenica, odnosno u postojećim uslovima, da bi se došlo do konkretnih saznanja kako određeni procesi funkcionišu, istraživači su prinuđeni da se okrenu studijama bezbjednosti, geopolitike i sličnim disciplinama, a disciplina koja bi pokrivala sva tajnovita područja netransparentne politike i ire moći autor naziva konspirologijom u najširem smislu, jer ta riječ ukazuje na djelovanje neke grupe ljudi koje se odigrava u tajnosti. Ovim postupkom bi se politička teorija, po ocjeni Đurkovića, okrenula realnosti i zahvatila stvarne oblike moći u svojim razmatranjima u kojima se vrlo često dolazi do zapanjujućih rezultata.
Da sam pisala o ovoj knjizi prije epidemije virusa korone lako bi čitaoci ovakav „tip“ knjige svrstali u red spekulacija iz domena „teorije zavjere“. Sticajem okolnosti, obračun svjetskih elita moći, čiji smo svjedoci, izbacio je na površinu veliki broj dokaza o vrlo sračunatoj podmukloj mreži „gospsodara istorije“ i omogućio da „nekonvencionalne“ analize dobiju prijeko potrebnu pažnju. U Đurkovićevoj analizi podjednako su bitni glavni podaci i oni koji se iznose u fusnotama (ponekad su fusnote po obilju podataka rječitije od glavnog toka misli). Evo jednog od primjera iz fusnote:
„Posebno pitanje je u kakvim su odnosima vladari zapadnog sveta sa liderima i elitama nezapadnih zemalja, a posebno Kine i Rusije. Iako se danas sve više govori o novom rivalstvu, mogu se ipak naći zanimljive indicije o nekoj vrsti koordincije pa čak i saradnje na nekim dubljim nivoima. Zanimljivo je npr. da je Rokfelerov Institut za planiranje roditeljstva, koji se zalaže za ograničavanje svetske populacije, najveće rezultate postigao upravo u Kini koja već decenijama sprovodi program jednog deteta po porodici u urbanim područjima. O istoriji savremene eugenike govori film Aleksa Džonsa ‘Kraj igre’ iz 2007.“
Za Srbe posebno je interesantno bavljenje takozvanom sakralnom geografijom u cilju zadavanja psihoistorijskog udara u obračunu sa nama:
„Milošević mora da bude izručen baš na najveći srpski praznik Vidovdan, kapitulacija potpisana baš u Kumanovu, mestu gde je vek ranije postignuta najveća vojna pobeda u Prvom balkanskom ratu, Kosovo i Metohija predati tačno sto godina nakon što su na Londonskoj konferenciji pripojeni Srbiji, samooptužujuća rezolucija o Srebrenici doneta u parlamentu upravo u vreme Strasne nedjelje itd.“
Đurković trezveno uočava cijeli niz metodoloških problema koji se javljaju pri pokušaju da se ovi nalazi uključe u teorijska razmatranja političke teorije:
1. Lepljenje etikete teorije zavjere;
2. Ova tematika je često na granici fantastičnog i preklapa se sa okultnim, simbolikom datuma i znakova;
3. Izrazito lijeva orijentacija naših konspirologa i pogrešna polazna pozicija o ciljevima djelovanja ovih grupa;
4. Problem nenavođenja izvora;
5. Pitanje kako razgraničiti djelovanje inostranih službi i konspirativnog djelovanja oficijalne politike od djelovanja neformalnih organizacija.
Nakon sadržajnog uvodnog dijela, u kojem je na dubok način predstavio sve probleme političke teorije danas u odnosu na stvarne izvore moći, Đurković razmatra izuzetno bitne teme današnjice: (geo)politiku homoseksulaizma, novi trockizam i sistemi infiltracije, cepanje i konstruisanje nacija: crnogorski slučaj, kako je u Srbiji od nomenklature nastala elita, nasilje dece nad roditeljima (posledice reforme porodičnog zakonodavstva), gojaznost kao politički i teorijski problem, autoritarizam u savremenoj teoriji i praksi.
CRNOGORSKI UDES
Kako ne bih išla u detalje, mada svaki dio knjige zaslužuje predstavljanje, napraviću samo kraći osvrt na poglavlje koje obrađuje trenutno najaktuelniju temu – Cepanje i konstituisanje nacija: crnogorski slučaj.
Đurković je uspio da predstavi „crnogorski slučaj“ u dijahronijskoj i sinhronijskoj ravni vješto određujući sve istorijske čvorne tačke problema i smještajući ih na kraju u posthladnoratovski okvir pravljenja svjetske zajednice, kojima u namjeri stvaranja „svjetske vlade“ smeta postojanje nacionalnih država i snažnih nacionalnih identiteta. „Crnogorski slučaj“, po Đurkoviću, predstavlja krajnje zanimljiv proces socijalnog inženjeringa koji je „preko obrazovnog i medijskog sistema, tokom nekoliko generacija, uspeo da u dobroj meri izbriše istorijsko sećanje jednog naroda i da njegovo mesto instalira jedan potpuno drugačiji softver.“ U pitanju je dug proces „kuvane žabe“ čije je ishodište u 19. vijeku.
Centralno pitanje Balkana – srpsko pitanje, Đurković razmatra počevši od 19. vijeka, u trouglu tri carstva/imperije – britanskog, habzburškog i ruskog. Ključni momenat će nastupiti nakon Krimskog rata i okretanja dinastije Obrenović saradnji sa Austrugarskom. Rusija će nakon toga, zbog svojih ličnih interesa, biti protiv daljeg proširenja Srbije i pojačaće direktne veze sa dinastijom Petrović pomažući kralju Nikoli. Nažalost, ovo opredeljenje će se, zbog mnogih okolnosti, podjednako razbiti o srpsku i rusku stranu stvarajući paralelu između ukrajinskog i crnogorskog pitanja koje se odvija pred našim očima.
Đurkoviću polazi za rukom da u kratkoj analizi skicira proces rekonstruisanja srpskog identiteta brižljivo razrađenog u bečkoj i britanskoj kuhinji (dotičući se i rada bečkog dvora na formiranje albanskog identiteta), a posebno je značajna analiza procesa nametanja teze o Crnoj Gori kao Crvenoj Hrvatskoj (nekada navodnoj katoličkoj zemlji koju su navodno Nemanjići preveli u pravoslavlje), čijem epilogu takođe prisustvujemo.
Prelazak od srpskog identiteta ka crnogorskom, jasno izraženog kroz svu istoriju Crne Gore, pogotovo u nacionalnom programu Svetog Petra Cetinjskog i cjelokupnom Njegoševom stvaralaštvu, Đurković određuje trima činjenicama: dinastičkim sukobima, statusnim interesima nove dvorske elite i ambicijom kralja Nikole – koji je prešao put od opijenosti srpstvom i srpskom istorijom do pregovora sa Austrougarskom o mogućem uzimanju dijela Srbije.
Bez uljepšavanja, svodeći svoju analizu na činjenice, Đurković potom analizira sukob zelenaša i bjelaša vješto prateći tragove te priče u formiranju termina „politički narod“ do ključnog stvaranja „crnogorske nacije“ na Četvrtom kongresu Komunističke partije Jugoslavije u Drezdenu. Komunisti u stvari nastavljaju vatikanske i austrougarske projekcije razgradnje srpske nacije. Književno stvralaštvo Petra Petrovića Njegoša i kralja Nikole cenzurisano je „tako što su brisani oni delovi u kojima jasno i eksplicitno sebe određuju kao Srbe, i oni gde o stanovnicima Crne Gore govore kao o Srbima.“ Početkom sedamdestih osnovana je Crnogorska akademija nauka i umjetnosti kako bi se intelektualci odvratili od članstva u SANU.
Prelomni događaj vezan je za rušenje Njegoševe zavjetne kapele i postavljanjem Meštrovićevog hrama, čiji je potez „Rimokatolička crkva sa punim pravom smatrala svojim velikim uspjehom“. Đurković pravi osvrt i na druge elemente konstrukcije „crnogorske nacije“: crnogorski jezik, simbol (rekonstrukcija nacionalnog sjećanja se zasniva i na izmjeni vizuelnih simbola) i institucije. Šta, po Đurkoviću, pokazuje „crnogorski slučaj“? Crnogorski slučaj pokazuje da je „uz finansijska sredstva, kontrolu medija i dovoljno vremena mnogo toga moguće.“
Knjiga Miše Đurkovića nije zahvatila analizu skrivene moći u dvije oblasti/institucije u kojima se možda i najjače ispoljavaju skrivene poluge moći – zdravstvo i školstvo. Stoga završavam predstavljanje ove knjige pozivom gospodinu Đurkoviću da nam u nekim budućim radovima daruje osvrt na te oblasti.
Milana Babić je profesorka srpskog jezika i predsednica Književnog udruženja „Susret“ iz Trebinja. Ekskluzivno za Novi Standard.
Izvor Novi Standard
