Hajde da objasnimo šta se u poslednjih četrnaest godina događalo u Crnoj Gori. Izraelski geograf Oren Jiftačel u studiji Etnokratija određuje glavne parametre etnokratskog političkog sistema. Ovaj sistem se bazira na etničkom a ne političkom pravu građanstva. Jiftačel navodi da jedna etnonacionalna grupa u određenom društvu predstavlja dominantni faktor u artikulisanju glavnih vektora sile i marginalizaciji, asimilaciji ili isključivanju drugih, manjinskih grupa (Ethnocracy, 37).
On tvrdi da da su postulati etnokratskog sistema koji manjinske grupe diskriminiše sadržani u uskraćivanju elementarnih građanskih i ljudskih prava i sloboda, ekonomskom potčinjavanju i negiranju prava na kulturnu produkciju, u stvari deo šireg političkog ustrojstva usmerenog na potčinjavanje subalternih grupa. Jiftačel objašnjava da su procesi koji određuju etnokratsko društvo često maskirani diskursima modernizacije, progresom i demokratijom, ali kreiraju različite realnosti na terenu koji su najvidljivije u diskriminaciji i isključivanju manjina iz javnog života (Ethnocracy, 38). U takvom društvu, međutim, raspored društvene moći, resursa, ekonomskih mogućnosti, medijske zastupljenosti, kulturne produkcije – apsolutno sve zavisi od pripadnosti jednoj etničkoj grupi.
Etnokratija na teritoriji bivše Jugoslavije postoji na različitim teritorijama gde su naši narodi živeli. Može se reći da su se Srbi našli u poziciji manjinske grupe daleko češće nego što su takvo društvo pokušavali da stvore. Želeo bih da podsetim na status konstitutivnog naroda koji im je ukidan pre početka građanskih ratova u SFRJ ili pravo na jezik, pismo ili duhovnost koji im se konstantno ukidaju na različite načine širom bivše SFRJ u poslednjih trideset godina. To uopšte ne znači da i Srbi nisu stvorili jednu etnokratsku celinu na Balkanu. Ali u procesu stvaranja etnokratskih država njihov broj je diskriminacijom i proterivanjem smanjen ili potpuno neutralisan u daleko većem broju država ili teritorija. To je činjenica i ona se ne može objašnjavati događajima iz devedesetih kao što se ni pogromi iz Drugog svetskog rata ili šovinistički ispadi iz 1970-ih ili decenije za nama ne mogu sažeti u nekakav perverzni prequel, ili reakcije na građanski rat s kraja prošlog veka. U suprotnom, sve što se dogodi u sledećih sto godina može se pravdati ’devedesetim’.
Da se vratimo državi čiji se etnokratski oci, paradoksalno, ponose njenim italijanskim imenom. To je država u kojoj je kršenje elementarnih ljudskih prava bilo zaokruženo diskursom integracija, slobode, modernizacije i demokratizacije dok nije postalo sasvim jasno da je njen cilj slamanje i asimilacija jedne etničke grupe.
Na koji način su se beogradski i novosadski krugovi naučnih, kulturnih i umetničkih poslenika u poslednjih deset i više godina, od kada su obrisi jednog etnokratskog sistema postali vidljivi, odnosili prema ovoj nepravdi? I diskriminaciji manjinskog naroda. Da li je iz krugova nezavisnih intelektualaca, pisaca, filmskih umetnika došlo do protesta povodom ovakvog ponašanja? Da li smo imali priliku da vidimo jednu karikaturu naših karikaturista koji često pokušavaju da se srpskom čitaocu predstave kao neka vrsta moralnog korektiva?
Uglavnom – ne. Najveći broj tih ljudi delovao je mediokritetski preplašeno, konformistički. Neki iz želje da zadrže privilegije, drugi jer ostrašćeno veruju u titogradske vlažne snove i mogu da racionalizuju svaku vrstu diskriminacije nad jednom etničkom grupom. Treći zato što najbolje znaju kada da zaćute.
Tako ih valja i obeležiti.
Kao ljude koji su ćutali i zaglušujućom tišinom podržali ono što Jiftačel identifikuje kao puzajući nastavak etnokratije.
Aparthejd.
Autor Boris Trbić
Naslovna fotografija: Boris Musić/mitropolija.com
Izvor Stanje stvari, 04. septembar 2020.
