Crnogorski premijer, i ne samo on, u medijima je nadugačko i naširoko objašnjavao značaj Otvorenog Balkana, integrativnog ekonomskog (ali i političkog) procesa kojim su obuhvaćene zemlje okovane političkim pojmom Zapadni Balkan.
Dritan Abazović, kao premijer Crne Gore koja bi trebalo da prihvati incicijativu već zaživjelu u odnosima između Srbije, Albanije i Severne Makedonije, istakao je kako je sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem imao dva razgovora koja su se odnosila na ekonomsku saradnju i Otvoreni Balkan, inicijativu koju je okarakterisao kao „čedo Berlinskog procesa”.
Dodao je i da su ta dva procesa kompatibilna i da podrazumijevaju ekonomsku saradnju i rad da profunkcioniše zajedničko tržište kako bi uslovi poslovanja bili slični ili identični. Abazović je sabrao dva i dva i projekat, koji se u našem okruženju često naziva „domaćim proizvodom” koji je dobio američku podršku, nazvao pravim imenom.
Riječ je, dakle, o preimenovanju Berlinskog procesa najprije u Mali Šengen, a zatim u Otvoreni Balkan. Mali Šengen nije bio prihvaćen od Crne Gore i BiH, suviše je ogolio suštinu projekta koji je alternativa prijemu u Evropsku uniju.
Bivša kacelarka Njemačke, Angela Merkel, „kuma” Berlinskog procesa, u više navrata bila je jako direktna kada je naglašavala da prijema novih članica u EU zadugo neće biti, ali, eto, na stolu je Berlinski proces, ponuda da se zemlje Zapadnog Balkana mećusobno uvežu, ekonomski ali i politički, i kao kolektiv sarađuju sa EU. Znači, ne možete u EU, ali zato napravite svoju Balkansku uniju. A mi ćemo pomoći, jer ste nam potrebni kao tržište i izvor radne snage, uz uslove koje ćemo mi postavljati.
Kada je Merkelova napustila političku scenu, došlo je do „pobune” zapadnobalkanskih državica i neprihvatanja Malog Šengena. Tada je na scenu „stupio” Otvoreni Balkan, kao nešto novo, ali se opet radi o istom naumu da se oni koji nisu za EU drže podalje od Rusije i Kine, a opet „na oku”.
Zašto tu inicijativu podržavaju Sjedinjene Države? Pa lakše im je da svoje zahtjeve isporučuju na jednu kolektivnu adresu, nego da razgovaraju sa svakom državom ponaosob. Slično kao sa EU. Ko bi izašao na kraj sa svim različitostima Francuske, Njemačke, Italije, Španije i drugih, da nisu svi u jednom „paketu” zvanom EU? Evroatlanske integracije, evropski put, evropska perspektiva – kovanica koliko hoćete, lako upotrebljivih za svaku situaciju, naročito kada se od država koje su izvan EU traži da se odriču svog suvereniteta zarad puta u „svijetlu budućnost”.
Konačno, i sam pojam Zapadni Balkan ne postoji od vajkada. On je i izmišljen da se državama koje jesu na Balkanu ali nisu u EU, da do znanja da ne pripadaju Evropi, već nečem što je izvan, odnosno što je iz Evrope politički izmješteno. Više niko ne spominje Jugoistočnu Evropu, politički pojam koji se ranije odnosio na Balkan. Zapadni Balkan se i piše sa velikim početnim slovom „Z“ jer se ne odnosi na geografski već na politički etabliran pojam, iz kojeg se ne može izaći.
Da se razumijemo, ekonomski se treba uvezivati sa susjedima. Lijepo je to rekao Abazović: „Više granica, više šverca. Manje granica, manje šverca”. „Rušenje” međugraničnih prelaza i procedura jeste ekonomski isplativ posao, kao i prelazak međudržavne granice na osnovu lične karte, a ne pasoša – jeste dostignuće. Srbija je potpisala sporazum i sa Turskom, pa ni njenim ni Turskim državljanima na granici pasoš neće biti neophodan. Ali, misliti da nas, koji smo na preostalom dijelu Balkana, EU želi – naivno je, a pristajati na ustupke na uštrb suvereniteta svoje države radi tzv. evropske perspektive je i nemoralan čin.
U Turskoj je to odavno shvaćeno, te se kod nas uvriježila izreka „primiće BiH (ili Srbiju, Crnu Goru, Severnu Makedoniju, Albaniju) u EU odmah poslije Turske. Naravno, nije na političarima da to kažu slatkorječivim sagovornicima iz EU, nisu oni u toj prilici. Osim, kada „dara prevrši mjeru”. Upravo to je učinio kancelar Njemačke Olaf Šolc, kada je u Beogradu od srpskog predsjednika tražio da Srbija uvede sankcije Rusiji i uz to prizna Kosovo. Što je mnogo mnogo je!
Što se Nijemaca tiče, oni kao da su izgubili osjećaj za političku realnost. Najprije je Kristijan Šmit najavio, a što je ubrzo i potvrđeno iz Ministarstva spoljnih poslova Njemačke, da će na jesen 50 njemačkih vojnika doći u BiH u sklopu misije Altea. Bili bi u sklopu LOT timova. Radi se o mreži osmatračnica raširenih širom zemlje – precizirao je njemački Špigl, a prenijelo je sarajevsko Oslobođenje. Pojašnjeno je kako je zadatak LOT-ova da, samo s lakim oružjem, na licu mjesta istražuju da li bi se sukobi mogli razviti ili čekaju velike demonstracije koje bi mogle eskalirati, kada bi se tražile robusnije jedinice Eufora.
„Dnevni avaz” je otišao korak dalje i, pozivajući se na isto njemačko ministarstvo, pojasnio: „Politička situacija u Bosni i Hercegovini je teška, prije svega zbog separatističkog kursa Milorada Dodika, lidera bosanskih Srba. Ruski agresorski rat protiv Ukrajine dodatno je pojačao zabrinutost da Rusija također djeluje na destabilizaciji Bosne i Hercegovine. Izbori bi se tamo trebalo da održe u oktobru i stoga je hitno pitanje da se oni bezbjedno odvijaju. Eufor-Altea ima ključnu ulogu u tom pogledu – navodi se u saopćenju Ministarstva vanjskih poslova”.
Znači, njemački vojnici u BiH dolaze zbog Dodika. Davno je konstatovano da srpski mentalitet „ne može da stane u njihove kompjutere”, pa i ovo saopštenje samo će podići Dodikov rejting kod birača i pomoći da Dodikova partija nakon oktobarskih izbora ponovo sastavi Vladu Srpske, a i Savjet ministara na nivou BiH. Pomoći će, dakako, i Dodikovi sastanci u Sankt Peterburgu, najprije sa Lavrovom a zatim i sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.
Dodiku, naravno, najviše pomaže njegov nepogrješiv osjećaj za geopolitiku. Šta reći za komentar Dodikovog sastanka sa Putinom, koji se pripisuje jednom opozicionom lideru: „Milorad Dodik bi se sastao s crnim đavolom, ako bi mu to pomoglo da on i njegova partija bolje prođu na izborima?”
Upravo će odnos prema Rusiji i krizi u Ukrajini biti presudan na izborima u Srpskoj. Više je nego potrošena priča o korupciji, koje izgleda nigdje nema nego u Republici Srpskoj. Inače, kada je riječ o izborima, Rusija je posljednja koja bi mogla destabilizovati Bosnu i Hercegovinu. Na tom poslu su više angažovane druge ambasade.
Nakon nepotpisane a (ne)usaglašene izjave BH-lidera u Briselu jasno je samo da političkih eliminacija i skidanja sa izborne liste neće biti (bar do izbora). Neće biti ni protesta koji bi mogli biti destabilizujući po BiH. Ne zbog prisustva vojnika Bundesvera u BiH, već što je energija potrošena u tom smislu i što bi svaki politički protest imao geopolitički prefiks, a tu se dobro zna – ko je za koga. Što se jesen, a time i izbori, budu približavali, situacija u Ukrajini biće sve izvjesnija, a time i naša predizborna scena i postizborne prilike.
Autor Predrag Ćeranić
Izvor Sve o Srpskoj, 17. jun 2022.
Naslovna fotografija: Predsedništvo Srbije/Dimitrije Goll
BONUS VIDEO:
