Napredni klub, udruženje građana iz Beograda, svake godine objavljuje Izveštaj o političkim pravima srpskog naroda u regionu. Upravo je objavljen četrnaesti godišnji izveštaj od 2009. godine o pravima 1,7 miliona Srba koji žive u okolnim državama.
U Bosni i Hercegovini ubrzan je proces njene unitarizacije i lišavanja srpskog naroda svih kolektivnih prava. Uskraćujući Srbima prava, za koja u slučaju Albanca ili Kurda ratuju, SAD i saveznici pravdaju se višedecenijskom kampanjom kojom Srbe predstavljaju kao narod kolektivno kriv za genocid, čija je kultura istorijski kontaminirana. Ovo je stav mejnstrima u SAD, Britaniji i Nemačkoj.
Prilike su radikalizovane krizom i ukrajinskim ratom. Tako smo prošle godine čuli da Bošnjaci (Muslimani) moraju da budu pacifikovani u jednoj unitarnoj višenacionalnoj državi u kojoj bi dominirali, budući da u samostalnoj nacionalnoj državi mogu predstavljati „opasnost za Evropu” (Volfgang Šojble). Kao cilj Zapada proklamovano je stvaranje „jedne zemlje, jednog naroda” (Angelina Ajnhorst, nemačka političarka zadužena za reformu izbornog sistema u BiH). Ustavni sud BiH (kojem je prošao mandat, gde većinu čine muslimanske i strane sudije, neki na dužnosti 20 godina) nastavio je s faktičkim promenama Ustava.
Prošle godine oduzet je deo imovine samo Republici Srpskoj. Kristijan Šmit, nemački političar koga Savet bezbednosti UN nije izabrao na dužnost visokog predstavnika, omogućio je izbore u Federaciji BiH po sistemu koji favorizuje Bošnjake. Najavio je i da će nametnuti udžbenike istorije koji usvajaju bošnjački nacionalistički narativ. Republika Srpska je tokom protekle godine pokušala da vrati nadležnosti koje su joj protivno Ustavu i silom oduzeli guverneri iz SAD i EU. U BiH je u toku demonstracija sile NATO vojske.
U Hrvatskoj i dalje nije sproveden Erdutski sporazum. U Hrvatskoj se i prošle godine dogodilo najviše napada na Srbe u regionu. Nije poštovan zakon o upotrebi manjinskog pisma, i to samo za ćirilicu. Sprečavani su srpski predsednik i narodni poslanici da čak i privatno posete logor Jasenovac. Posle godina kampanje protiv Srba, uz brojne zloupotrebe, izvršen je popis po kojem je Srba nešto više od dva odsto u ukupnom stanovništvu države. Dovoljno je sagledati agresivnu politiku hrvatske države prema Srbiji (700 poseta zvaničnika severu Bačke) i novi nacionalni program HAZU u kojem je predložena čitava politika uslovljavanja, potčinjavanja i teritorijalnog otimanja od susednih država.
U Crnoj Gori nisu ostvarena puna prava srpskog naroda predviđena Ustavom i zakonima ove zemlje. I dalje traju medijske i političke kampanje mržnje prema Srbima i Srbiji. Po dolasku opozicije na vlast srpske stranke su ostale izvan vlasti. SPC još nije dobila ravnopravnost, budući da je odustajanje od potpisivanja Temeljnog ugovora (njenog izjednačavanja sa Rimokatoličkom crkvom) postalo pitanje „biti ili ne biti” za partije kojima pripada više od polovine poslanika crnogorskog parlamenta. Doduše, Temeljni ugovor je potpisan, ali je pitanje opstanka vlade Dritana Abazovića postalo još u većoj meri sporno.
Jedini napredak izvršen je u lokalnoj samoupravi: srpske stranke postale su deo vladajuće demokratske većine u velikom broju opština, pa sada makar u ovom segmentu Srbi više ne čine manje od pet odsto zaposlenih. Ipak, iako u ovim ustanovama danas radi bezmalo četiri puta više Srba (ukupno oko 18 odsto) nego ranije, to je i dalje upola manje u odnosu na njihovu zastupljenost u stanovništvu.
Na KiM nije sproveden Briselski sporazum kad je reč o Zajednici srpskih opština, ali se zato Srbija ove godine odrekla značajnih prava na polju energetike. Česta su nasilništva nad Srbima, a napadi na pravoslavne crkve su na rekordnoj visini u odnosu na proteklih deset godina.
SPC je prihvatila da prizna autokefalnost Ohridskoj arhiepiskopiji MPC. Srpskim arhijerejima i sveštenicima prvi put posle 1967. dozvoljen je pristup bogomoljama na teritoriji Severne Makedonije. Ipak, Srbi još ne uživaju puna prava manjina drugih bivših jugoslovenskih zemalja. Na popisu, opterećenom nepravilnostima, znatno je smanjen broj Srba.
U Albaniji i Sloveniji Srbi nemaju ni prava nacionalnih manjina. Slovenci i Albanci (u centralnoj Srbiji) ova prava u punoj meri upražnjavaju decenijama. U Mađarskoj i Rumuniji stanje prava malobrojnih Srba je dobro.
Primećen je nedostatak sistematskog institucionalnog vođenja politike zvanične Srbije prema srpskom narodu u regionu. Pritom, ova tema je mnogo zastupljena u režimskim medijima, a političari iz vladajućih stranaka o njima rado govore. Srbija u ovu politiku i dalje ulaže srazmerno višestruko manje nego Turska, Bugarska, Mađarska ili Hrvatska.
Autor Čedomir Antić
Izvor Politika, 18. avgust 2022.
Naslovna fotografija: Pixabay
BONUS VIDEO:
