Aljbin Kurti, Vjosa Osmani, Gljauk Konjufca i njihovi saradnici često govore o „genocidu” Srbije nad Albancima Kosova i Metohije. Tim stručnjaka, kako kažu, dugo i pažljivo radi na pripremi tužbe za genocid koju će tzv. „Kosovo” podneti protiv Srbije.
Sve to događa se u isto vreme dok na Kosovu i Metohiji, posle masovnih ubistava, pljačke i proterivanja 240.000 ljudi, ostaci ostataka srpskog naroda žive u getima. Čak ni tu nisu bezbedni – hapšenja, prebijanja, ranjavanja, otimanja imovine, ugrožavanje i obesvećivanje svetinja, falsifikovanje istorije, preotimanja kulturnog nasleđa svakodnevna su pojava.
Politika genocida
Ove najave vođa albanskih secesionista, ma kako apsurdno zvučale, ipak ne bi trebalo potcenjivati. U tome će, kao i do sada, moći da računaju na podršku zapadnih medija, istoričara, pravnika i sudskih tribunala. Kako su u knjizi Politika genocida pokazali Edvard S. Herman, Dejvid Piterson i pisac predgovora Noam Čomski, optužbe za genocid danas su omiljeno propagandno sredstvo NATO zemalja i njihovih lokalnih saveznika.
Ovi pisci primećuju da su metodi optuživanja za genocid i posledičnog pokoravanja isprobani upravo na Srbima i podsećaju da među NATO zemljama ima onih – kao SAD – čija je istorija započela genocidom. Uništeni starosedeoci američkog kontinenta prethodno su morali da budu optuženi za sva zla i poroke ovoga sveta. I danas je jedan od najčešćih propagandnih modela – optuživanje za genocid upravo onih naroda i zemalja nad kojima su genocid ustvari počinile NATO zemlje i njihovi lokalni saveznici. Pokušajmo, zato, da rasčistimo pojmove i ispitamo osnovne činjenice o genocidu na Kosovu i Metohiji.
Aljbin Kurti tvrdi da je istorija srpskog genocida nad Albancima počela 1878. godine, kada je Srbija zauzela niški, vranjski, toplički i pirotski okrug. Zaista, istoriografija zna da je na kraju srpsko-turskih ratova 1876-1878. bilo prinudnih iseljavanja Albanaca, ali i da su pre toga Albanci, Turci i Čerkezi sistematski proterivali Srbe. Osim toga, u procesu oslobođenja balkanskih zemalja od turske vlasti, balkanski muslimani, pa i Albanci, iseljavali su se jer su odbijali da žive bez starih privilegija, pod vlašću „nevernika”, svojih dojučerašnjih kmetova. Neretko su ih na to prisiljavali generali turskih vojski u povlačenju.
Poređenje sa Holokaustom
„Srbija je došla na Kosovo genocidom i otišla je genocidom” – poentira Kurti na istom mestu (Al Džazira, 19.7.2021). Čovek mora da se zapita – šta za ovog albanskog političara znači reč „genocid”? Kurti će to objasniti drugom prilikom, u objavi na međunarodni dan sećanja na Holokaust 2023. godine kada će, insistirajući na sličnosti „genocida” nad Albancima sa holokaustom nad Jevrejima, naglasiti da je pojam genocida „konceptualizovan” 1944. godine (Kossev, 27.1.2023).
Aljbin Kurti je, po svoj prilici, ovde mislio na knjigu Rafaela Lemkina Vladavina Sila osovine u okupiranoj Evropi, objavljenu 1944. godine. Ovaj autor, naime, piše da je skovao novu reč, „genocid”, da bi označio ne samo „neposredno uništenje i masovno ubijanje”, nego i „osmišljen plan različitih akcija koje za cilj imaju uništenje suštinskih osnova života nacionalnih grupa, sa namerom njihovog uklanjanja. Ciljevi takvog plana bili bi dezintegracija političkih i društvenih ustanova, kulture, jezika, nacionalnih osećanja, religije, ekonomske egzistencije nacionalnih grupa, kao i uništenje lične bezbednosti, slobode, zdravlja, ponosa, pa i života pojedinaca koji pripadaju takvim nacionalnim grupama. Genocid je usmeren ka nacionalnim grupama kao entitetima, i delovanje koje on podrazumeva nije usmereno protiv pojedinaca kao takvih, nego kao članova nacionalne grupe”. U takvo delovanje, nastavlja Rafael Lemkin, spada i otimanje imovine, ukoliko se to čini zbog nacionalne pripadnosti vlasnika. Genocid, kako Lemkin piše, ima dve faze. U prvoj, gonjena nacionalna grupa, ili njeni ostaci, prisiljena je da napušta svoje nacionalne osobine; u drugoj, ona prihvata nacionalne osobine grupe koja ove mere sprovodi (Axis Rule in Occupied Europe, Vašington 1944, 79).
Danas je politički korektno pozivati se na Lemkinovu knjigu i na njegovu, kako se vidi, veoma široku definiciju genocida. To je učinio i Aljbin Kurti, iako je očigledno nije pročitao. Jer, Lemkin ne pominje bilo kakav srpski genocid nad Albancima dok, sa druge strane, prilično detaljno opisuje albanski, kako izričito kaže, genocid nad Srbima na Kosovu i u delovima zapadne Makedonije koji su ušli u sastav fašističke Velike Albanije za vreme Drugog svetskog rata (Isto, 260-261).
Genocid nad Srbima
Zaista, da li Lemkinova definicija genocida, na koju se Kurti poziva, više odgovara položaju Albanaca u kratkim periodima pod srpskom vlašću, ili Srba pod vlašću Albanaca i njihovih zaštitnika od kraja srednjeg veka do današnjeg dana?
Pre nego što odgovorimo na to pitanje, navedimo i najcitiraniju definiciju genocida, iz Konvencije UN o genocidu usvojene 1948. godine, na inicijativu Rafaela Lemkina. Ovde sam, povodom pitanja da li su Srbi u Prvom svetskom ratu pretrpeli genocid, već pisao o tom dokumentu („O genocidu nad Srbima u Prvom svetskom ratu”, Iskra, 18.4.2023).
U Konvenciji se, da ponovimo, kaže: „…genocidom se smatra bilo koje od sledećih dela, učinjeno u nameri da se uništi, u celini ili u delovima, nacionalna, etnička, rasna ili verska grupa:
a) Ubijanje članova grupe;
b) Nanošenje ozbiljne fizičke ili duševne patnje članovima grupe;
c) Svesno otežavanje životnih uslova članova grupe, sračunato na to da se ona fizički uništi, u celini ili u delovima; d) Nametanje mera sračunatih na to da sprečavaju rađanje unutar grupe;
e) Prisilno izmeštanje dece iz jedne u drugu grupu.“
Istorija genocida na Kosovu i Metohiji ima jedan važan kontekst, na koji se prečesto zaboravlja. To je presudna uloga Velikih sila koje su, duže ili kraće, vladale ovim prostorima: Osmanskog carstva, Austro-Ugarske, nacističke Nemačke i fašističke Italije, SAD i EU – odnosno NATO zemalja.
Bez opasnosti od preterivanja, može se reći da su Albanci, u većini, bili i ostali na strani osvajačkih Velikih sila, dok su im se Srbi suprotstavljali i ratovali sa njima. Svako pravilo, naravno, ima svoje izuzetke, ali ovde je reč o osnovnim tokovima, težištima političkih ideala i postupanja.
Na primer, uočljivo je da su Albanci i Srbi, u poređenju sa ostalim balkanskim narodima, najviše prelazili na islam i na stranu Osmanskog carstva. Ali Srbi su Osmanlijama, uporedo sa tim procesom, pružali i najogorčeniji otpor. Oni koji su primali muslimansku veru vremenom su prekidali veze sa srpskim narodom (i to pravilo imalo je, naravno, svoje izuzetke).
Ovo odvajanje od matice nisu zaustavila ni dva jugoslovenska eksperimenta: građanski i komunistički. U vreme Skenderbega (delimično srpskog porekla) i uoči stvaranja Albanije 1912. otpor Turcima pružali su i Albanci, ali ubedljiva većina koja je primila islam odlučujuće je uticala na nacionalni karakter ovog naroda. Saradnja delova srpskog naroda sa austrougarskim, nemačkim i italijanskim, danas sa NATO okupatorima, nije promenila glavni tok srpske istorije i predanja. No to se, opet, ne može uporediti sa opštom saradnjom Albanaca sa zavojevačima.
Istorija uništenja Srba
Neke od ovih Velikih sila otvoreno su propovedale uništenje Srba (nacistička Nemačka), dok su druge na tome radile više ili manje prikriveno, ostajući ipak u okvirima Lemkinove definicije genocida (Osmansko carstvo, Austro-Ugarska, fašistička Italija, SAD i EU). Albanske političke elite su njihove planove sprovodile u delo.
Istorija uništenja Srba u Albaniji posebna je tema. Ona zahteva mnogo ozbiljniju pažnju srpske istoriografije od one koja joj je do sada bila posvećena. Kada je reč o Kosovu i Metohiji i Staroj Srbiji kao širem pojmu, koji obuhvata Rašku oblast, Metohiju, Kosovo i delove današnje Severne Makedonije, masovno naseljavanje Albanaca u te krajeve, ali i na prodručja sve do Leskovca, Niša i Toplice, započelo je tek posle 1690. godine. Do tada, u ovim zemljama, dakle i na Kosovu i u Metohiji, Albanaca ili nije bilo, ili je njihov broj bio statistički beznačajan.
Međutim, Srbi su se posle ustanka i seobe predvođene patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem, potom iznova pod patrijarhom Arsenijem IV Jovanovićem Šakabentom, kao odmetnici i „carski izdajnici”, našli van zakona u Osmanskom carstvu. Posle pogroma obnavljan je njihov status „zimija”, nevernika pod sultanovom zaštitom, koji je donosio određene pravne garancije, ali je svaka nova pobuna doprinosila već stečenoj reputaciji odmetnika od zakona i pravde.
„Pogrešne vere”, bliski Rusima, oni će do kraja ostati politički sumnjivci. Albanci koji su se ubrzano islamizovali su, s druge strane, sticali privilegovan status. On je neretko korišćen da bi otimali srpsku zemlju i širili „pravu veru”. Povlašćenost muslimanskih Albanaca i podređenost pravoslavnih Srba ostaće, sve do oslobođenja Stare Srbije 1912. godine, ključna činjenica u odnosima između dva naroda.
Albanci su imali važnu ulogu u gušenjima srpskih pobuna. Sistem smišljenog tursko-albanskog uništavanja nepouzdanog, sumnjivog srpskog civilnog stanovništva uobličen je već u drugoj polovini 18. veka. On je već tada podrazumevao ubistva, pljačke, otimanje devojaka i žena, oduzimanje i uništavanje imovine, obesvećivanje i uništavanje bogomolja, ponižavanja i silovanja, proterivanje, posledično arnaućenje – sve ono što podrazumevaju definicije Rafaela Lemkina i UN. Nema nikakve sumnje u svesnu i dugoročnu nameru uništenja jedne nacionalne grupe, koja je u njima ključna. Možda i bez uvida u definicije, ali sa širokim poznavanjem evropske i srpske istorije, Radovan Samardžić je tursko-albanski teror nad Srbima u 18. i 19. veku nazivao genocidom (Pogovor u Knjiga o Kosovu, Beograd 1990, 334).
Teror je u to doba obuhvatao i rimokatoličke Albance, koji su se u pobunama i seobama udruživali sa Srbima. U 19. veku, u dobu modernog nacionalizma, međutim, rimokatolički Albanci će se zajedno sa muslimanima okrenuti protiv Srba.
Muslimanski Albanci činili su važan deo dahijskih odmetnika pod čijim terorom su Srbi živeli do 1804. Bili su udarna pesnica vojski koje su ratovale protiv Karađorđeve i Miloševe Srbije i koje su 1813. u krvi ugušile Prvi srpski ustanak. Ti događaji potvrdili su status „carskih izdajnika” koji su imali Srbi preostali u Osmanskom carstvu. Albanci su bili oni koji su ih gonili i kažnjavali, u ime osmanskih gospodara. Posebno je po Srbe bila opasna optužba da su bili oruđe ruske politike. Zato su i progoni nad kosovskim i metohijskim Srbima postali mnogo sistematičniji od vremena Krimskog rata.
Najobespravljeniji Evropljani
U vreme srpskih ratova za oslobođenje i ujedinjenje 1876-1878, privremenog srpskog ulaska na Kosovo i stvaranja Albanske lige, ubistva, proterivanja, fizičko nasilje, pljačke, otimanja devojaka i žena postali su masovniji nego ikada. Dimitrije Bogdanović, pisac klasične Knjige o Kosovu, albanski teror nad Srbima Kosova i Metohije 1878-1912. naziva genocidom (Beograd 1990, 183-194).
Osmansko carstvo nije želelo da na Kosovu i Metohiji i u ostalim pograničnim područjima, ima nelojalno, prorusko stanovništvo. Albanski zulumi nad Srbima bili su takvi da je i Carigrad povremeno gubio kontrolu nad situacijom na Kosovu i Metohiji. Takvo stanje potrajaće sve do oslobođenja Stare Srbije 1912. godine. Srbi Stare Srbije i Makedonije tada su verovatno bili najobespravljeniji stanovnici Evrope.
Kosovo i Metohiju u ovom periodu napustilo je oko 150.000 Srba, dok je iz Stare Srbije u Srbiju izbeglo čak oko 400.000 ljudi. U dobu 1878-1912, u uslovima genocida, Albanci su konačno prešli procenat od 50% stanovnika Kosova i Metohije. Nije bio mali broj onih Srba koji su se poturčili da bi vremenom postali Albanci (Srbi su ih zvali „Arnautašima“) i tako izbegli stradanje. O srpskom poreklu dela kosovskometohijskih Albanaca pisali su ruski konzul u Prizrenu Ivan Jastrebov i Jovan Hadži-Vasiljević.
Rat u kome su oslobođene Stara Srbija i Makedonija 1912. godine za Srbiju je, u isto vreme, bio i borba za izlazak na more u Severnoj Albaniji. Napadi Albanaca na srpsku vojsku završavali su se represalijama nad civilima, naročito u Ljumi i okolini Debra. Iako za ratne zločine ne može da bude opravdanja, mora se primetiti da su oni, pored ostalog, bili posledice genocida koji je srpski narod do tog trenutka trpeo.
U Prvom svetskom ratu, u kome su Srbi izloženi genocidnom uništenju od strane austrougarskih i bugarskih okupatora, albanske političke elite su iznova stale na stranu osvajača. Albanci su, sa izuzetkom srpskog saveznika Esad paše i njegovih ljudi, na podsticaj Austro-Ugarske, ali i u nameri da se osvete za pohode srpske vojske kroz severnu Albaniju 1912-1913, ubijali i pljačkali srpske vojnike i civile koji su se 1915-1916. povlačili kroz albanske vrleti. Bili su to rimokatolici sa severa Albanije, odavno bliski politici Austro-Ugarske na Balkanu; Esad paša je okupljao uglavnom muslimane. Nezadovoljni potonjom bugarskom okupacijom, Albanci su se ipak masovno pridružili bugarskim kaznenim jedinicama koje su ugušile Toplički ustanak 1917. godine. Tada je ubijeno preko 30.000 srpskih civila.
Četovanja albanskih „kačaka” i nasilja nad Srbima nastavila su se i posle 1918. godine. Albanski nacionalni narativi pamte, međutim, Kraljevinu SHS i Jugoslaviju kao doba otimanja albanske zemlje, prisilnog iseljavanja Albanaca i kolonizacije Srba na Kosovo i Metohiju. Sve to, u određenoj meri, odgovara istorijskim činjenicama, ali nije reč o kurtijevskom genocidu. U pitanju je bila agrarna reforma koja je obuhvatila celu Jugoslaviju i koja je značila konačno ukidanje feudalizma, oslobođenje (uglavnom srpskih) kmetova i uvođenje građanske ravnopravnosti. Iseljavanje je obavljano na inicijativu Turske, zbog čega je 1938. sklopljen međunarodni ugovor. U praksi je, međutim, bilo i prinude. Računa se da je tada naseljeno do 60.000 Srba i da je iseljeno oko 45.000 Albanaca.
Jugoslovenska federacija
Etnički odnosi su, međutim, iznova promenjeni u Drugom svetskom ratu, posle italijansko-nemačke okupacije Kosova i Metohije, u uslovima novog albanskog genocida i proterivanja oko 100.000 Srba, prvo kolonista a potom i starosedelaca, praćenih ubistvima, ranjavanjima, otimanjima imovine, zločinima počinjenim i van Kosova i Metohije (npr. genocid nad stanovnicima sela Velika, koji su počinile albanska SS divizija „Skenderbeg” i nemačka SS divizija Princ Eugen”). Albanska podrška okupatorima bila je gotovo opšta, baš kao i ogorčenje zbog „oslobođenja“ iz 1945. godine.
Komunistička partija, koja je 1945. zavladala Jugoslavijom, u srpskom nacionalizmu i „hegemonizmu” videla je svog glavnog protivnika. Da bi se Albanija pripojila jugoslovenskoj federaciji, Tito i njegovi saradnici bili su spremni da joj obećaju Kosovo i Metohiju. To je bio jedan od razloga zbog kojih je srpskim predratnim kolonistima bio zabranjen povratak na Kosovo i Metohiju, dok su granice otvorene za masovna useljavanja iz Albanije. Pobuna koju su Albanci podigli krajem 1944, sa središtem u Drenici, ipak je ugušena u krvi.
Posle toga, počeo je proces razvlašćivanja Srbije na Kosovu i Metohiji i uvođenja kosovske autonomije. On je ubrzan od 1966, uporedo sa otpočinjanjem novog razdoblja terora, koji je podrazumevao stare metode: ubistva, nasilja najrazličitijih vrsta, ugrožavanje žena, svetinja, imovine, proterivanja. Ustavnim promenama 1971-1974. ovlašćenja Srbije na Kosovu i Metohiji svedena su na namanju meru. Masovnim iseljavanjem Srba, njihov broj na Kosovu je od 1961. do 1981. sveden sa 27,4% do 14,9%. Vrhuncem terora smatrano je podmetanje požara u konaku Pećke patrijaršije (1981) i ponižavajuće, perverzno ranjavanje Đorđa Martinovića iz Gnjilana (1985). Mnogo pisaca u svemu tome je prepoznalo plan i sistem. Dimitrije Bogdanović zato je i ono što se u ovom periodu događalo nazvao genocidom nad srpskim narodom (Knjiga o Kosovu, 340, 395, 427).
Vreme vlasti Slobodana Miloševića (1987-2000) može se, uz doba Kraljevine Srbije 1912-1915, Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije (1918-1941), nazvati jedinim periodom srpske vladavine na Kosovu i Metohiji. Miloševićev dolazak na vlast bio je neposredna posledica terora nad Srbima i njihovog iseljavanja iz ovih krajeva. Potisnuti na marginu, delimično i svojom voljom zbog bojkota srpskih institucija, Albanci su se u tom dobu sasvim oslonili na ranije stečenu podršku SAD i zemalja EU, koje su njihov pokret koristile kao oruđe za razbijanje Jugoslavije i Srbije.
Ove Velike sile podržale su terorističko delovanje OVK, prećutkujući zločine nad srpskim civilima, što je dovelo do rata 1999, srpskih represalija nad Albancima i do najvećeg pogroma nad Srbima u istoriji Kosova i Metohije. On je nastavljen Martovskim pogromom 2004. godine. Zločini nad Srbima 1999-2004. nisu bili samo masovni, nego i neobično brutalni; jedan od najstrašnijih je nizom činjenica potkrepljena sumnja da se čak i trgovalo organima zarobljenih Srba. Uništenje Srba imalo je, kao u prošlosti, samo jedan cilj – albanizaciju Kosova i Metohije i njihovo pripajanje Velikoj Albaniji. Nema ni jedne bolje reči kojom bi se ovi događaji mogli opisati od reči – genocid.
Danas na Kosovu i Metohiji, pod vlašću Aljbina Kurtija, Vjose Osmani, Gljauka Konjufce, otvorenih zagovornika pripajanja KiM Velikoj Albaniji, vlada pravi teror nad Srbima na severu Kosova i stalno ugrožavanje sigurnosti, koje se povremeno pretvara u otvoreno nasilje nad Srbima zatvorenim u geta južno od reke Ibar.
Nema nikakve sumnje u to da je na Kosovu i Metohiji počinjen albanski genocid nad Srbima, koji sa gotovo istim ciljevima i metodima traje vekovima i koji se nastavlja i u našim danima. To što je na Kosovu i Metohiji činilo i čini sa Srbima po svemu odgovara definicijama UN i Rafaela Lemkina. Ratni zločini, represalije, progoni nad Albancima u tri kratka istorijska perioda sa tim se ni na koji način ne mogu uporediti.
Svako prećutkivanje genocida nad Srbima Kosova i Metohije znači saučestvovanje u njemu. Konačno, bilo kakvo pravno prihvatanje trenutnog stanja na Kosovu i Metohiji predstavljalo bi ozakonjenje posledica genocida.
Izvor Iskra
Naslovna fotografija: Radomir Jovanović/Novi Standard
BONUS VIDEO:
